Waarschuwingen van een interne toezichthouder werden in de wind geslagen, bleek deze week uit onderzoek van de NOS. Pas begin dit jaar werd het probleem opgelost.

Eerder meldden de NOS en Nieuwsuur al dat het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) illegaal data van uitkeringsgerechtigden verzamelde. Nu blijkt dat de eerste alarmsignalen er al in 2020 waren.

De uitkeringsinstantie ontkent dat ze de waarschuwingen heeft genegeerd. De organisatie zegt wel: „Met de kennis van nu hadden wij hier meer aandacht en prioriteit voor moeten hebben.”

Ook duurde het volgens het UWV lang omdat het technisch „zeer complex” was en omwille van zorgvuldigheid.

Vakbond FNV overweegt een kort geding om het UWV te laten stoppen met alle fraude-algoritmes.

Zeer verontrustend

FNV-vicevoorzitter Kitty Jong noemt het „zeer verontrustend” dat uitkeringsinstantie UWV al sinds 2020 wist dat het de privacy van uitkeringsgerechtigden ernstig schond. Ook werden ferme interne waarschuwingen bij herhaling genegeerd.

„Het is onbestaanbaar dat het UWV willens en wetens een systeem in stand hield waarvan het wist dat het de rechten van mensen schond. Wéér verzamelt de overheid illegaal gegevens van burgers nog vóórdat duidelijk is of ze iets hebben misdaan. Het UWV moet alle dataverzameling voor opsporing en handhaving direct stoppen”, aldus Jong.

Niet de eerste keer

Het is volgens de vakbond niet de eerste keer dat de overheid met het gebruik en verzamelen van digitale gegevens de fout in gaat. Dat gebeurde ook bij SyRI, een systeem dat fraude moest opsporen. De rechter verbood SyRI in een zaak tegen de Staat die de FNV samen met haar partners aanspande.

De FNV bereidt op dit moment een nieuwe rechtszaak voor tegen de Staat over een ander landelijk opsporingssysteem tegen fraude: het LSI. Mogelijk zijn de illegaal verkregen gegevens van het UWV ook voor dat systeem gebruikt.