Het belangrijke sluizencomplex van Hansweert in het Kanaal door Zuid-Beveland was vorige week onverwachts een hele nacht gesloten. Er kon geen schip meer worden geschut. Rijkswaterstaat nam de maatregel op het laatste moment. De reden: de dienst kampt met een ernstig tekort aan gekwalificeerd personeel voor het bedienen van bruggen en sluizen.

Ook de komende tijd blijven sluizen in Zeeland beperkt toegankelijk. „Het personeelstekort bij Rijkswaterstaat is het gevolg van jaren van bezuiniging, versobering en uitholling, waarvan we nu de wrange vruchten plukken”, stelt regiocoördinator Zeeland van brancheorganisatie Koninklijke Binnenvaart Nederland (KBN), Marjolein de Voogd. En het einde van de problemen is volgens haar nog niet in zicht, want de rest van juli en in augustus is de Oostsluis in Terneuzen slechts beperkt open en ook de sluizen in Hansweert blijven voorlopig een deel van de tijd op slot.

Arie Schram, een schipper uit Werkendam, vaart enkele keren per week met zijn binnenschip Fiducia van Rotterdam naar Westdorpe in Zeeuws-Vlaanderen. „Zeker tot oktober zijn de sluizen van Hansweert dagelijks tussen zes en negen uur ’s ochtends en van vijf uur ’s middags tot tien uur ’s avonds dicht”, zegt Schram. „Rijkswaterstaat heeft zijn zaakjes gewoon niet op orde en heeft de binnenvaart jarenlang stiefmoederlijk bedeeld.”

Bedieningsschema

Uit het bedieningsschema van Rijkswaterstaat voor deze en volgende maand voor de Oostsluis in Terneuzen blijkt dat de sluis er op heel veel dagen gedurende een dagdeel van acht uur uit zal liggen, hetzij van kwart voor zeven ’s ochtends tot kwart voor drie ’s middags, óf van kwart voor drie in de middag tot kwart voor elf ’s avonds. Woensdag 19 juli is de Terneuzense sluis zelfs de hele nacht, van kwart voor elf ’s avonds tot kwart voor zeven de volgende ochtend buiten gebruik.

Rijkswaterstaat is druk bezig nieuw personeel te werven, maar eer dat is opgeleid en ingewerkt zijn we drie maanden verder, denkt De Voogd. „Ik ga er vanuit dat de problemen niet eerder dan half oktober verholpen zullen zijn.”

Schipper Schram spreekt van „een heel slechte zaak”. „Je kunt geen fatsoenlijke planning meer maken. Ik moet soms vijf tot zes uur wachten bij de sluis en als het heel druk is kan dat oplopen tot tien tot twaalf uur. Het laad- en losschema, alles loopt in het honderd. Soms ben ik een dag later dan afgesproken op de plaats van bestemming en dan is de ontvanger bepaald niet blij.”

Schram, die materialen om te recyclen vervoert, zegt „op den duur” schade te zullen lijden door de veelvuldige stremmingen. Marjolein de Voogd schat dat de economische schade voor de binnenvaart door de stremmingen nu al „in de miljoenen loopt”. De sluizen in Hansweert en Terneuzen zijn belangrijke schakels in de hoofdtransportas Antwerpen-Rotterdam.

In Terneuzen is nog wel als alternatief de Westsluis in gebruik. „Maar dat is een zeevaartsluis”, weet Schram. „Als daarin grote zeeschepen worden geschut, kunnen wij als binnenschippers niet mee, waardoor we ook daar soms lang moet wachten.”

Op de website ”Varen doe je samen!” geeft Rijkswaterstaat toe dat er „op een aantal locaties in Zeeland sprake is van een groeiend tekort aan bedienend personeel”. „Dit is het gevolg van de krapte op de arbeidsmarkt en krapte bij de marktpartij waar Rijkswaterstaat inhuurt bij piekbelasting, zoals bij ziekte of in de vakantieperiode.”

Daardoor is de dienst genoodzaakt de bedientijden aan te passen. „Ik begrijp de frustratie”, zegt Lisanne Verheijen, woordvoerster van het onderdeel Verkeer- en Watermanagement van Rijkswaterstaat desgevraagd. „We doen er echt alles aan om de werkroosters rond te krijgen. Wij zouden ook gelukkiger zijn met een sluis die normaal open is en waar alles gewoon vlot gaat.”

Pensionado’s

De Voogd krijgt ondertussen veel „boze en teleurgestelde” reacties van schippers. „Als een schipper niet op tijd op zijn laad- of losplaats komt, staat eigenlijk alles in de keten in de wacht”, zegt ze. „Ik heb schippers horen verzuchten: Kunnen ze niet tijdelijk pensionado’s op de sluizen zetten, of mensen die normaal op de werkschepen van Rijkswaterstaat zitten?”

De dienst heeft zichzelf volgens KBN „uitgekleed”. De Voogd: „Rijkswaterstaat koos er voor om meer sluizen en bruggen op afstand te bedienen. In Zeeland gebeurt dat nu grotendeels vanuit het Topshuis op Neeltje Jans, het gebouw van waaruit ook de stormvloedkering in de Oosterschelde wordt bediend. De sluizen in Hansweert en Terneuzen worden echter allebei nog steeds ter plaatse bediend. Maar als je hele poule niet uit voldoende mensen bestaat, krijg je uiteindelijk de werkroosters niet rond, zeker als er collega’s ziek zijn of vakantie hebben.”