Eurocommissaris Adina Valean schreef in juli vorig jaar al aan demissionair staatssecretaris Vivianne Heijnen (Infrastructuur) „ernstige zorgen” te hebben over de „rechtmatigheid” en de „buitensporig grote reikwijdte” van de gunning. Regionale vervoerders als Arriva, Keolis en Qbuzz hadden aan de bel getrokken bij de commissie, het dagelijks bestuur van de EU. Zij zijn het er niet mee eens dat de Staat opnieuw geen openbare aanbestedingsprocedure start, zodat de NS vanaf 2025 opnieuw tien jaar het treinvervoer op het Nederlandse hoofdspoor mag organiseren. De trajecten van die regionale vervoerders vallen buiten het hoofdrailnet.

De Federatie Mobiliteitsbedrijven Nederland (FMN), waarin de regionale vervoerders samen optrekken, noemt de stap van de Europese Commissie „terecht”. „Europese regels zijn niet voor niets ontworpen: in het belang van de Nederlandse reizigers en belastingbetalers. Wij zullen hier ook zeker juridisch verder op voortbouwen”, laat een woordvoerster weten.

Heijnen wil ondanks de stap van de Europese Commissie vasthouden aan de onderhandse gunning aan de NS. „Dit is nodig om onze ambities over een fijnmazig, samenhangend en betrouwbaar ov-netwerk te waarborgen.” Ze wijst erop dat een grote meerderheid in de Tweede Kamer die koers steunt.

Bij inbreukprocedures krijgt een EU-lidstaat die zich volgens de commissie niet aan de Europese wet houdt eerst een brief waarin om uitleg wordt gevraagd. Als daar een onbevredigend of geen antwoord op terugkomt, wordt de toon dringender. Dan krijgt de lidstaat twee maanden de tijd om de nationale wetgeving aan te passen, met advies hoe dat moet. Als dat niet gebeurt, kan de commissie naar het EU-hof stappen.