„Meer boerenverstand in de Tweede Kamer”. Onder die slogan voerde Maurits von Martels in 2017 campagne voor het CDA. Het leverde de melkveehouder uit Dalfsen ruim 21.000 voorkeurstemmen op. Hoewel hij op een onverkiesbare plek van de landelijke lijst stond, kwam hij zo toch in de Tweede Kamer.

Vier jaar later stapte Von Martels, dan al weg uit Den Haag, over naar BBB. Vorige week werd hij geïnstalleerd in het provinciebestuur van Overijssel voor de partij die hartstochtelijk pleit voor meer boerenverstand in de politiek. Daar heeft het oud-Kamerlid nu het landbouwbeleid onder zijn hoede. Het onderwerp waar hij, tot zijn spijt, als CDA’er nooit het woord over mocht voeren.

Tussen de BBB-provinciebestuurders zitten meer voormalige CDA’ers. Jelle Beemsterboer, oud-wethouder in Noord-Hollandse Schagen, is ook zo’n overstapper. En Harold Zoet, die tot vorig jaar de CDA-fractie in de Gelderse Staten leidde. Jan Klopman, gedeputeerde in Flevoland, was eerder gemeenteraadslid voor het CDA in Dronten. Hij heeft er ook 22 dagen op zitten als Eerste Kamerlid voor BBB. Op 13 juni kwam hij; 5 juli zwaaide hij weer af om als gedeputeerde geïnstalleerd te worden.

De Groningse gedeputeerde Henk Emmens verruilde de VVD voor BBB. Veel andere politici waren eerder actief voor een lokale partij – als wethouder of raadslid.

Gedoe

Drie van de tien provincies waar de partij in de coalitie zit, kozen voor BBB-bestuurders zónder politieke functies op het cv: Zeeland, Friesland en Limburg. Toch brengen ook deze gedeputeerden de nodige ervaring mee. Zo is Léon Faassen oud-voorzitter van de Limburgse Land- en Tuinbouwbond en voormalig LTO-bestuurder. Femke Wiersma werkt tot haar vertrek naar de Friese Staten als beleidsmedewerker bij de Tweede Kamerfractie van BBB. Eerder was ze beleidsadviseur bij de Nederlandse Melkveehouders Vakbond.

„Verstandig” vindt politicoloog Gerrit Voerman dat BBB vooral provinciebestuurders met politieke ervaring heeft geselecteerd. „De partij is er alles aan gelegen een goede indruk te maken en chaotische taferelen zoals destijds bij de LPF te voorkomen. Ervaring helpt dan zeker.”

Ook ervaring in het bestuur van een belangenorganisatie telt, vindt Voermans. „In zo’n functie heeft iemand misschien deel uitgemaakt van overleggen met het provinciebestuur. Je weet dan al hoe zoiets functioneert.”

Gedoe was er al wel rond Henk Emmens in Groningen, die berichten van klimaatsceptici en complotdenkers op Twitter deelde. De BBB’er ging door het stof en werd met slechts een kleine meerderheid verkozen tot gedeputeerde.

Gelukszoekers

Mensen die gepokt en gemazeld zijn in de politiek vormen volgens Voermans geen garantie voor toekomstbestendigheid. Hij wijst op voormalig landbouwminister Henk Staghouwer, die eerder gedeputeerde was in Groningen. De bewindsman verliet Den Haag na een halfjaar weer. Andersom zijn er juist succesverhalen van mensen zonder politieke ervaring, stelt de politicoloog. Robbert Dijkgraaf bijvoorbeeld, die als wetenschapper onderwijsminister werd. Verschil met BBB’ers is dat hij in een gespreid bedje belandde. „Een gevestigde partij heeft voormalige bewindslieden in huis die een tijd hebben meegelopen. Zij kunnen hun ervaringen uitwisselen en nieuwkomers van buitenaf ondersteunen waar nodig.”

Voor de komende Tweede Kamerverkiezingen is het volgens Voermans zaak dat BBB het kaf van het koren scheidt. „Mensen met een intrinsieke motivatie moet je scheiden van mensen die zich vanuit carrièreoverwegingen bij de partij melden. Zulke gelukszoekers moet je buiten de deur houden.” Gevestigde partijen hebben meer kans de goede mensen te kiezen, denkt hij. „Zij hebben scoutingscommissies die talent over een langere periode in de gaten houden. Daarmee hebben ze een voorsprong ten opzichte van de relatief kort bestaande BBB.”

Tot nu toe is alleen in Noord-Brabant nog geen akkoord gesloten, maar daar zit BBB niet meer aan de onderhandelingstafel. In het provinciebestuur van Utrecht maakt de partij geen deel uit van de coalitie.