Begin dit jaar werden de Balkan-landen het onder leiding van EU-buitenlandchef Josep Borrell eens over een basisplan om de problemen aan te pakken. Maar sindsdien zijn de spanningen weer hoog opgelopen. Die eindigden in zware ongeregeldheden eind mei in Noord-Kosovo waar de meerderheid Servisch is.

Het plan van Borrell is cruciaal, zei Rutte tijdens een persconferentie na overleg met de Kosovaarse premier Albin Kurti. Ga de dialoog weer aan en voer het plan stap voor stap uit, zei hij. „Maak het zo saai mogelijk.” Maar ga eindelijk aan de slag, voegde Bettel toe.

Een dag eerder bracht het tweetal dezelfde boodschap over in Belgrado aan de Servische president Aleksandar Vucic. Als Servië en Kosovo willen integreren in de EU zullen ze hun conflict moeten bijleggen, zei Rutte daar. Servië is kandidaat-lid en Kosovo heeft dat aangevraagd.

Kosovo scheidde zich in 1999 af van Servië. Dat land heeft die stap nooit erkend. Vier Servische gemeenschappen in het noorden van Kosovo richten zich - gestimuleerd door de Servische regering - volledig op Belgrado. De Kosovaarse premier Kurti probeerde zijn greep op deze minderheid te vergroten.

Maar dat pakte verkeerd uit. Het zeer pro-Europese Kosovo kreeg kritiek van de VS en de EU besloot zeer uitzonderlijke maatregelen te nemen tegen Kosovo. Een deel van de financiële steun werd opgeschort. Kurti maakt zich nu zorgen over de relatie met de EU, is te horen in Pristina.

Het basisplan houdt onder meer in dat beide landen hun relaties normaliseren. Ze zouden elkaars grenzen accepteren, overigens zonder dat Servië Kosovo erkent. Ook zou Servië de toetreding van Kosovo tot internationale organisaties zoals de VN niet langer tegenwerken. De Servische minderheid in Kosovo zou meer autonomie krijgen.

Dat laatste ligt moeilijk bij de regering in Pristina. Zij vreest dat de Servische minderheid dan mogelijk weer aansluiting gaat zoeken bij Servië. Maar ook Belgrado kwam afspraken niet na en keerde zich onder meer tegen toetreding van Kosovo tot de Raad van Europa.

Kurti zegt nog steeds volledig achter het basisplan van Borrell te staan. Maar dat de overeenkomst destijds niet op papier is gezet, noemt hij „een grote fout” want dat leidde er volgens hem toe dat afspraken zijn geschonden en het nog niet is geïmplementeerd.

Rutte en Bettel benadrukten geen kant te kiezen. Zowel Kosovo als Servië komt volgens hen afspraken niet na. „Beiden moeten nu leveren”, aldus Bettel.