„Gemeentelijke autonomie betekent wat mij betreft niet automatisch dat gemeenten ook de bevoegdheid moeten houden om zélf belastingen te heffen", zegt Wijn. Dit jaar neemt het kabinet een besluit over de vrijheid van gemeenten om belasting te heffen bij burgers en bedrijven.

„Als die discussie wordt gevoerd in een context van grote stijgingen van de lokale lasten in 2005, waarvan we niet kunnen uitleggen waarom deze nodig zijn, dan heeft dat ongetwijfeld invloed op de opstelling van het kabinet in deze kwestie", spreekt Wijn dreigende taal.

Forum constateert op basis van een ’representatief onderzoek’ dat de onroerendzaakbelasting voor burgers dit jaar opnieuw fors omhooggaat, met 3,5 procent. Voor bedrijven gaat de OZB voor het vierde jaar op rij nog sterker omhoog. Zij betalen 5 procent meer in vergelijking met 2004.

Uit het onderzoek blijkt dat er grote verschillen bestaan tussen gemeenten. Veel gemeenten houden de belastingen op hetzelfde niveau of weten de lasten te drukken. Nog veel meer gemeenten verhogen hun inkomsten uit belastingen met 10, 20 tot zelfs 30 procent.

„In de periode van 1996 tot 2004 zijn de gemeentelijke lasten bijna twee keer zo hard gestegen als het bruto binnenlands product", aldus Wijn. „De provinciale lasten zijn in die periode verdubbeld en de waterschapslasten zijn met de helft gestegen." Wijn vindt het gek dat de lokale lasten in Nederland toenemen, terwijl ze in andere lidstaten in de Europese Unie relatief dalen.

Volgens de ministers Zalm (Financiën) en Remkes (Binnenlandse Zaken) kan de belastingvrijheid van gemeenten op basis van Europese richtlijnen niet zomaar beperkt worden. Bovendien wijst Zalm op de afschaffing van het gebruikersdeel van de OZB en de maximering van de OZB–tarieven in 2006. „Daarmee kun je wettelijk afdwingen dat de lasten niet te hoog worden. Het beperken van de vrije ruimte van gemeenten is dus helemaal niet nodig." Remkes is ronduit „niet blij" met de uitspraken van Wijn. Hij noemt zijn suggestie „niet wenselijk" en zegt zeer te hechten aan de lokale autonomie.

De Haagse wethouder Van Dijk–Staats van Financiën reageerde woensdag zeer gepikeerd op de uitlatingen van de staatssecretaris. „Ik word hier zo moe van. Alsof wij burgers zomaar uitmelken. Ik erger me wild aan deze uitspraken."

Volgens haar is er geen sprake van dat gemeenten de burger zomaar op kosten jagen. „De meeste lastenverhogingen van gemeenten zijn het gevolg van het rijksbeleid." Ze verwijt de rijksoverheid allerlei voorzieningen over de schutting van gemeenten te gooien zonder dat daar een eerlijk budget bijhoort. „We moeten het geld vervolgens toch ergens vandaan halen."

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is onaangenaam verrast door de uitlatingen van Wijn. De opvattingen van de staatssecretaris zijn volgens de organisatie in strijd met een aantal afspraken die de VNG over dit gevoelige onderwerp met het kabinet heeft gemaakt. De vereniging heeft een boze brief naar premier Balkenende gestuurd.