De Geus pleitte dinsdag in een debat met de Tweede Kamer over arbeidsmarktbeleid voor een actieve sociale zekerheid. „Naast vaardigheden die mensen nodig hebben om een baan te aanvaarden, is ook bereidheid nodig. We moeten de arbeidsmoraal aan de orde durven stellen”, aldus De Geus.

Volgens de minister leert de ervaring dat mensen sneller aan de slag komen als zij persoonlijk worden gemotiveerd om aan de slag te komen. Hij wees op een experiment in Gouda. Daar krijgen uitvoerende organisaties de ruimte om werkzoekenden „iets leuks te bieden” en ook sancties te bepalen.

Coalitiepartijen CDA en VVD reageerden instemmend op het betoog van de minister. GroenLinks-kamerlid Van Gent deed het pleidooi van de minister af als „borrelpraat.” Zij vindt dat er eerst feiten bekend moeten zijn over de arbeidsmoraal voordat de minister daarover conclusies trekt.

Staatssecretaris Van Hoof van Sociale Zaken wil dat Nederlandse werklozen via een detacheringsbureau aan het werk worden gezet in de land- en tuinbouw. De maatregel is bedoeld om de instroom van Polen en andere Oost-Europeanen af te remmen. Voor dat het nieuwe oogstseizoen begint, moet het bureau van start gaan.

De Kamer maakt zich ongerust over het grote aantal Poolse seizoenarbeiders in de land- en tuinbouw. Dat waren er vorig jaar tweemaal zo veel als verwacht. De overheid rekende op 10.000 Polen, het waren er meer dan 20.000.

Van Hoof wees erop dat de Kamer zelf heeft ingestemd met de komst van Polen in de land- en tuinbouw. De Kamer zette weliswaar een rem op het aantal Oost-Europeanen dat in Nederland een tewerkstellingsvergunning krijgt, maar maakte een uitzondering voor de groene sector.

De Arbeidsinspectie kondigde dinsdag aan meer controles uit te voeren op illegale werknemers bij bedrijven en particulieren. De inspectie zal vooral letten op illegale bouw- en schilderwerkzaamheden en op zwart werk in huishouding en tuin. Onder de groep illegale werknemers bevinden zich veel Polen.

Het is nog onduidelijk hoeveel bezoeken de Arbeidsinspectie zal brengen bij mensen thuis van wie wordt vermoed dat ze bijvoorbeeld illegaal bouwwerk laten uitvoeren. „Hier zijn we toch sterk afhankelijk van tips, van onder anderen buren en gedupeerde aannemers”, aldus een woordvoerster van de inspectie dinsdag.

Degenen die zich schuldig maken aan het inhuren van illegale arbeidskrachten krijgen een boete van 4000 euro per werknemer.