Grote oecumenische organisaties hebben hun beste tijd gehad
Deze week herdenkt de International Council of Christian Churches (ICCC) tijdens een conferentie in de Verenigde Staten haar 75-jarig bestaan. Afgevaardigden van 700 lidkerken uit zo’n 100 landen zullen zich bezinnen op het thema ”Maak Gods glorie bekend onder de volken”.
De ICCC werd in 1948 opgericht als tegenhanger van de Wereldraad van Kerken. Men vond de grondslag van deze oecumenische organisatie te vaag. Daardoor konden kerken die het gezag van de Bijbel en de kernpunten van het apostolisch belijden niet onderschrijven ook lid worden. Ven meet af aan heeft de ICCC het onvoorwaardelijk geloof in het gezag van de Bijbel en het belijden van de fundamentele waarheden van het christelijke geloof als eis gesteld om lid te kunnen zijn.
Toch kreeg de organisatie in Nederland, het land waar de ICCC in 1948 werd opgericht, slechts beperkt aanhang. Alleen de Christelijke Gereformeerde Kerken en de Molukse kerk sloten zich aan. Eerstgenoemde besloten in 1977 het lidmaatschap op te zeggen.
Een reden voor de geringe belangstelling van Nederlandse zijde was de Amerikaanse sfeer binnen de ICCC. Die had er niet alleen mee te maken dat de belangrijkste oprichters en de geldschieters uit de VS kwamen, maar ook met het sterke anticommunisme binnen de organisatie. Daardoor werden het vertrouwen in de verworvenheden van het kapitalisme en van de westerse democratie onderdeel van het geestelijk kapitaal van de ICCC.
Voor andere reformatorische kerken in Nederland was daarnaast de breedte van de organisatie een barrière. Kerken die een arminiaans standpunt huldigen, kunnen lid zijn. Dat staat op gespannen voet met het gereformeerd belijden.
Na driekwart eeuw is te constateren dat zowel de ICCC als haar grote tegenhanger de Wereldraad van Kerken de beste tijd lijken te hebben gehad. De belangstelling voor organisatorische oecumene taant in ieder geval in de westerse wereld.
Het zoeken van eenheid is een Bijbelse opdracht. De geschiedenis heeft inmiddels geleerd dat die eenheid niet bereikt wordt door het oprichten van grote organisaties. Maar dat ze veel meer gestalte krijgt op het grondvlak.
Zeker bij jongeren is er een verlangen om over de kerkmuren heen elkaar als belijdende christenen te vinden. Dat uit zich in persoonlijke contacten en in samenkomsten die een informeel karakter dragen. Zij hebben geen behoefte aan ‘ingewikkelde’ discussies over kerkelijke verschillen en vragen.
Voor een deel valt dat te verklaren uit de nood der tijden. Nu de winden van secularisatie in kracht toenemen, beseffen christenen dat ze elkaar nodig hebben. Daarom worden soms ook gelegenheidscoalities gesmeed. In de strijd tegen verloedering, tegen aantasting van het Schriftgezag en schuivende ethische panelen is dat geen luxe.
