Het CDA-Eerste-Kamerlid (1943) was al enkele jaren leider van de christen-democraten in de parlementaire assemblee. Maandag werd hij gekozen tot voorzitter van het parlement zelf, dat bestaat uit 630 parlementariërs uit 46 landen. Behalve Wit-Rusland zijn alle Europese landen aangesloten bij de Raad van Europa. De parlementaire assemblee heeft jaarlijks vier vergaderweken.

Van der Linden: „We houden ons bezig met democratie, rechtsstaat en mensenrechten. En de Raad heeft een staat van dienst die er mag zijn.”

Noem eens wat.

„Burgers uit onze lidstaten kunnen zich direct bij ons hof in Straatsburg beklagen over het optreden van de overheid. Dat is uniek in de wereld. Ook hebben we een unieke commissie die zonder aankondiging gevangenissen kan bezoeken om te kijken of er volgens internationale spelregels wordt gehandeld. De laatste jaren hebben we 700 politieke gevangenen uit Azerbeidzjan vrij gekregen. En ons verdrag tegen computercriminaliteit wordt zelfs door de Verenigde Staten gebruikt.

De nieuwe Oekraïense president Joesjtsjenko heeft de parlementaire assemblee uitgekozen om vandaag zijn eerste internationale optreden te hebben. En de Georgische president Saakasjvili komt morgen zijn Kaukasische vredesplan bij ons presenteren. We bieden hun een gezamenlijke maaltijd aan, waarbij ik ze dus beiden aan mijn zijde heb.

Verder spraken we gisteren over de verkiezingen in Oekraïne. En dan is de Raad van Europa de plaats waar Oekraïense, Russische en westerse collega’s met elkaar in gesprek komen. Die parlementaire diplomatie is heel belangrijk.”

Maar als we eerlijk zijn moeten we natuurlijk zeggen dat er in Oost-Europa op het gebied van mensenrechten heel veel fout is.

„Dat is misschien een beetje een Nederlandse benadering. Wij weten vaak goed hoe het in de wereld beter moet, terwijl Nederland nu zelf onder vuur ligt, bijvoorbeeld vanwege huiselijk geweld. Maar natuurlijk is er in het oosten van Europa nog heel veel te doen. Nog geen vijftien jaar geleden zaten de mensen daar onder een communistische dictatuur, waarbij democratie en mensenrechten er niet toe deden. De vraag is niet wat er fout is, maar wat de Raad van Europa ertoe kan bijdragen dat het beter wordt. De tien landen hadden nooit tot Europa kunnen toetreden als de Raad van Europa niet het voorbereidende werk had gedaan.”

Toch kan de Raad van Europa maar nooit uit de schaduw treden van die veel kleinere Europese Unie.

„Ja, dat is begrijpelijk en zal altijd zo blijven. De Europese Unie is een politieke unie, die ook economische macht heeft. Door de nieuwe grondwet groeit de EU ook naar een waardegemeenschap toe, maar het fundament is materieel.

De Raad van Europa biedt een toegevoegde waarde, vooral op de immateriële punten. Wij zijn een exclusieve waardegemeenschap. Dat is onze kerntaak. Als je vrede, veiligheid en welvaartsgroei wilt, heb je de basisvoorwaarden nodig. Het bedrijfsleven bijvoorbeeld kan zonder een rechtsstaat niet bloeien.”

Verwarrend is dat de organisaties bijna dezelfde naam hebben.

„De Raad van Europa is het huis voor héél Europa. En ja, de EU heeft met toestemming onze vlag overgenomen en vergaderde veel in onze gebouwen. Ik vind dat prima, ook al weet ik dat het voor burgers niet altijd even helder is.”

En ligt een fusie met de OVSE (Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa) niet voor de hand, omdat die toch een beetje hetzelfde werk doet?

„Met de nadruk op ”een beetje.” Ik heb zojuist de voorzitter van hun parlementaire assemblee ontvangen. De OVSE doet uitstekend veldwerk. Wij zijn weer beter in het vormen van standaarden en verdragen. Dat lijkt mij een goede verdeling.”

Wat zijn uw prioriteiten?

„Dat zijn er drie. Ten eerste het beter zichtbaar maken van de kerntaken. Daarbij wil ik gebruik maken van de vele maatschappelijke organisaties die bij ons zijn aangesloten. Die opereren vaak op het immateriële vlak. Het tweede is een sterkere band met de andere Europese organisaties, vooral de EU. De achtereenvolgende voorzitters willen dat ook graag.

Tot slot wil ik graag een succes maken van onze top in Warschau komende mei. Ik hoop dat er dan veel regeringsleiders komen.”

De parlementaire assemblee is ook bezig met euthanasie. Welke betekenis heeft een eventuele gematigde afwijzing daarvan voor de lidstaten?

„Dat zou een heel belangrijk signaal zijn. In 1999 hebben we in het rapport-Gatterer euthanasie al afgewezen. Het geeft aan dat het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) ook een boodschap heeft voor zaken van leven en dood. Het is interessant te zien hoe hier de verhoudingen tussen de lidstaten op dit punt liggen.”

Moeten alle lidstaten zich houden aan uw uitspraken?

Het is natuurlijk geen dwingend recht. Maar het zijn wel richtlijnen, waaraan rechtbanken zich vaak wel conformeren.”