Italië ontvangt met 191,5 miljard euro de grootste bijdrage uit het programma Next Generation EU. Dat is een fonds van in totaal 750 miljard euro om de door de pandemie getroffen Europese economieën uit het slop te trekken.

Toen de toenmalige premier Giuseppe Conte drie jaar geleden dit bedrag in Brussel wist los te peuteren, werd dat in Italië gevierd als een overwinning. Nu blijkt het steeds moeilijker om het geld daadwerkelijk uit te geven voor de sluitingsdatum van 31 december 2026. Het PNRR dreigt van een droom te veranderen in een nachtmerrie.

Bureaucratie

Dat is deels te wijten aan de bureaucratie, bestuurlijke versnippering en schaarse kennis van de Brusselse procedures, waar het PNRR juist een oplossing voor moest bieden. De hoofdpunten van het PNRR –digitalisering, vergroening, infrastructuur en onderwijs en onderzoek– moesten leiden tot grondige modernisering van de economie. Maar het loopt traag met de planning, aanbesteding en uitvoering van projecten.

De voor het PNRR verantwoordelijke minister, Raffaele Fitto, liet al blijken dat hij niet gelooft dat het plan op tijd wordt uitgevoerd. Zo pleit hij ervoor om een groot aantal kleine projecten te schrappen, omdat plaatselijke bestuurders niet in staat zijn deze tijdig uit te voeren.

De opgelopen vertraging hangt ook samen met de gewoonte van bestuurders om door hun voorgangers genomen besluiten categorisch terug te draaien. Premier Giorgia Meloni heeft het onder haar voorganger aangestelde team van deskundigen naar huis gestuurd en vervangen door een rechtstreeks onder haar en Fitto vallende stuurgroep. Bovendien eisen zij herziening van het PNRR, echter zonder aan te geven hoe.

Chaotisch

Nu wordt er hevig gediscussieerd over de wenselijkheid om een deel van het geld niet te gebruiken. Uiterlijk 31 augustus moet de bijgestelde versie van het PNRR zijn ingeleverd in Brussel, anders komt de EU-bijdrage in gevaar. De Europese Commissie en de Italiaanse Centrale Bank spraken al hun bezorgdheid uit over de chaos.

De Italiaanse Centrale Rekenkamer wees er recent in een rapport op dat sinds begin 2023 van de beschikbare 220 miljard maar 1,2 miljard is uitgegeven. De regering reageerde typerend: zij ontnam de rekenkamer haar controlerende bevoegdheid over het PNRR. Het is dus de vraag of het PNRR de beoogde modernisering van Italië ook gaat brengen.