Vijf van de zeven fracties in het Europees Parlement roepen in de resolutie de 26 andere lidstaten op „een goede oplossing te vinden” voor het Raadsvoorzitterschap van Hongarije in de tweede helft van 2024. Als de Raad in gebreke blijft, zullen ze „passende maatregelen” nemen, waarschuwt het Parlement.

Europarlementsleden zijn bezorgd over de manier waarop Boedapest omgaat met wat zij zien als kernwaarden van de Europese Unie. Hongarije ondergraaft rechten van de lhbti-gemeenschap, premier Viktor Orbán maakt de oppositie en pers monddood en allerlei wetten, gericht op inperking van de rechtsstaat, worden in sneltreinvaart door het parlement geloodst. Ook zijn er zorgen over de pro-Russische koers van Hongarije.

Tegen Boedapest loopt al een artikel 7-procedure. De Europese Commissie startte die strafprocedure in 2018 –een jaar eerder tegen Polen– omdat het zich zorgen maakt over de rechtsstaat. Boedapest loopt vanwege de procedure miljarden aan EU-subsidies mis.

Kan zo’n land wel als eerlijke bemiddelaar voor alle EU-landen zes maanden lang de voorzittershamer hanteren, vragen Europarlementsleden zich af. Hun antwoord is nee, en daarom roepen ze de lidstaten op dit goed te onderzoeken en te kijken naar de optie of het voorzitterschap kan ontnomen worden.

Invloed

De Europese Raad –bestaand uit vakministers uit alle lidstaten– komt regelmatig bijeen om de prioriteiten van EU-landen op de Brusselse agenda te zetten. De voorzitter –om de zes maanden een ander land– kiest de thema’s waar het zich op wil richten, leidt vergaderingen van de verschillende Europese vakministers en krijgt het voortouw in onderhandelingen met het Europees Parlement over wetsvoorstellen van de Europese Commissie. Op die manier kan de voorzitter het wetgevingsproces van de EU sturen.

Maar kan een land zomaar het voorzitterschap van de Raad worden ontnomen? Volgens de Commissie Meijers, een Nederlandse groep juristen, wel. Zij publiceerden in mei een document waarin ze aangeven dat het een optie is om Boedapest van het voorzitterschap uit te sluiten, zolang een artikel 7-procedure tegen het land loopt. Het is wel een ingrijpende zet en vereist dat de Raad met gekwalificeerde meerderheid akkoord gaat: minimaal 55 procent van de lidstaten, die 65 procent van de inwoners van de Unie vertegenwoordigen, moeten akkoord geven.

Niet alle landen vinden het een goed plan. „Het slopen van de manier waarop de EU wordt bestuurd, is de weg naar de afgrond”, zei de Poolse premier Mateusz Morawiecki donderdag. Ook de Nederlandse buitenlandminister Wopke Hoekstra wees de optie dinsdag af, hoewel hij aangaf met Hongarije als voorzitter „ongemak te voelen”.

Onzin

De Hongaarse regering reageerde vernietigend. Justitieminister, Judit Varga, deed de resolutie bij voorbaat af als „onzin” en zei dat de actie „zeer, zeer” schadelijk is voor de Europese democratieën.

Na Hongarije is Polen –het andere EU-land waartegen een artikel 7-procedure loopt– aan de beurt om de voorzittershamer van de Raad te hanteren. Of het voorzitterschap Boedapest daadwerkelijk wordt afgenomen, is nog niet zeker. Daarover gaan uiteindelijk de lidstaten in de Europese Raad.