In de deal staat dat de samenwerking op defensiegebied wordt uitgebreid. De premier James Marape heeft gezegd dat de overeenkomst de komende jaren zal leiden tot een grotere Amerikaanse militaire aanwezigheid in zijn land. De VS gaan ook voor miljoenen aan uitrusting leveren aan de Papoea-Nieuw-Guinese strijdkrachten.

De VS strijden in de regio om invloed met rivaal China. Zo sloten de Salomonseilanden eerder een veiligheidsovereenkomst met Beijing. Beide grootmachten proberen landen voor zich te winnen door economische of diplomatieke voordelen in het vooruitzicht te stellen.

Het was eigenlijk de bedoeling dat Joe Biden als eerste Amerikaanse president zou afreizen naar Papoea-Nieuw-Guinea. De historische reis ging uiteindelijk niet door omdat Biden in eigen land nodig was bij overleg over de verhoging van het Amerikaanse schuldenplafond. Hij liet zich vervangen door minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken.

Blinken en de Papoea-Nieuw-Guinese minister van Defensie Win Bakri Daki ondertekenden de overeenkomst in hoofdstad Port Moresby. Premier Marape kon ook een andere hooggeplaatste bezoeker ontvangen. Narendra Modi bracht als eerste Indiase premier een bezoek aan het land. Hij deed daar mee aan een top met regionale leiders en vloog daarna naar Australië.

De hechtere samenwerking met Washington heeft in PNG geleid tot protesten. Critici vrezen dat de overeenkomst met de Amerikanen slecht kan uitpakken voor de betrekkingen met belangrijke handelspartner China. Marape ontkent dat de samenwerking met Beijing in gevaar is. Hij heeft het defensiepact omschreven als een uitbreiding van bestaande afspraken.

Het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken beklemtoonde geen bezwaar te hebben tegen „normale” samenwerkingsverbanden tussen landen. Er moeten alleen „geen geopolitieke spelletjes worden gespeeld onder het mom van samenwerking”, zei een woordvoerster. „En samenwerking zou ook nooit gericht moeten zijn tegen een derde partij.”