Chichen Itza is letterlijk en figuurlijk een hoogtepunt van de mayacultuur in Mexico. De voormalige woon- en tempelstad van de maya-indianen ligt in Yucatan, een vrijwel vlakke provincie op het gelijknamige schiereiland. Het landschap bestaat hoofdzakelijk uit lage bebossing, dat lokaal als ”jungle” wordt aangeduid. Qua hoogte en doordringbaarheid is die jungle echter minder spectaculair dan de exotische benaming doet vermoeden.

Zon, zee en strand vormen hier voor veel toeristen de hoofdingrediënten van een vakantie. Cancun, de belangrijkste aanvlieghaven van Yucatan, is zo’n beetje het Torremolinos van deze streek: druk, met meer dan 125 hotels naast elkaar. Veel gemoedelijker is Playa del Carmen, dat 65 kilometer zuidelijker ligt en kortweg Playa wordt genoemd. Na een vliegreis van elf uur naar Cancun kan een busrit van een uur naar Playa er ook nog wel bij.

Zonnekalender
Chichen Itza betekent ”mond van de bron van de Itza”. De Itza was een mayastam die vanaf omstreeks het jaar 800 in dit gebied woonde. Elders in Yucatan leefden de maya’s al vanaf 1500 voor Christus. Op het hoogtepunt van hun cultuur woonden er zo’n 75.000 mensen in Chichen Itza, dat toen 30 vierkante kilometer omvatte. Het religieuze en administratieve centrum met tempels en paleizen nam daarvan een kwart in beslag.

Symmetrie en de zonnekalender bepaalden bij de maya’s voor een belangrijk deel de vorm van hun piramides. Die van Kukulkan, oftewel ”de gevederde slang der maya’s”, is 30 meter hoog en telt vier keer 91 treden. Met de bovenste trede die rondom de tempel loopt erbij staat dit aantal symbool voor de 365 dagen van het jaar.

Boven op de piramide is de loopruimte aan drie kanten tamelijk krap. Voorzichtig schuifelen bezoekers langs elkaar. Algemeen lijkt de gedachte: hoe kom ik via die steile trap weer heelhuids beneden. Veel mensen vinden het touw, hulpmiddel om achteruit naar beneden te gaan, ook maar niets en schuiven tree voor tree op hun zitvlak naar beneden. Overigens staat er bij de eerstehulppost van Chichen Itza altijd een ambulance voor noodgevallen gereed. Breenbreuken of erger komen gelukkig nauwelijks voor. Flauwtes vanwege de hitte des te meer.

Kukulkan is gebouwd op een kleinere piramide, maar die is vaak voor het publiek gesloten. Tot de andere gebouwen in Chichen Itza behoren de Tempel van de Krijgers en de Tempel van de Duizend Kolommen. Beide zijn gebouwd door de Tolteken, die de maya’s omstreeks het jaar 1000 onderwierpen. Verder zijn er onder meer een observatorium, een balspeelplaats en een nonnenklooster. Het laatste gebouw was waarschijnlijk een paleis, maar kreeg die andere naam indertijd van de Spanjaarden.

Rond 1250 trokken de maya’s weg uit Chichen Itza. Nog steeds is niet geheel duidelijk waarom zij hun stad verlieten.

Verkeersdrempels
Chichen Itza ligt met de lokale bus op ruim drie uur rijden van Playa. Die bus vertrekt om 08.00 uur en gaat om 16.00 uur weer terug. De weg is uiterst eentonig, afgezien dan van de ”topes”, gemene verkeersdrempels.

Dichter bij Playa liggen de voormalige woon- en tempelcomplexen van Coba en Tulum. Coba ligt op anderhalf uur rijden en Tulum, via dezelfde weg, op drie kwartier. Tulum is de enige mayastad die aan de kust is gebouwd. Hier dateren de bouwwerken uit de periode 400 tot 900 na Christus.

In Coba is een tiental tempelruïnes te bezichtigen. Dat is slechts een fractie van het totaal, want bomen overwoekeren de rest. Infraroodopnamen vanuit de lucht legden duizenden bouwwerken bloot. Door geldgebrek van de Mexicaanse overheid zal de ’ontbossing’ van die monumenten echter nog wel tientallen jaren op zich laten wachten. De ruïnes liggen soms een kilometer uit elkaar en daarom drijven de huidige maya’s daar een handeltje met fietsverhuur en fietstaxi’s.

De grootste piramide is de Nohoch Mul. De ”honingbij” is een stuk hoger dan Kukulkan, maar verkeert in minder goede staat. Nohoch Mul heeft één steile trap en die telt 120 treden. De top, ruim 40 meter hoog, biedt een schitterend uitzicht op de jungle. Ook hier maakt een touw de weg naar de begane grond een stuk eenvoudiger.

Meer informatie: www.cancunsouth.com/act_eco_maya.html. let op twee underscores