„Een steeds grotere groep Nederlanders kent Kamp Amersfoort niet of kan überhaupt geen naam noemen van een kamp in Nederland”, zei Hoekstra tegen de aanwezigen. „Wij kunnen onze voorouders niet meer vragen hoe het is om niet vrij te zijn. Wel kunnen we leren van hun herinnering.”

De minister haalde in zijn toespraak onder meer het verhaal aan van Edmund Wellenstein, die als 23-jarige student bijna zeven maanden in Kamp Amersfoort zat. Zijn ervaringen schreef hij op in een boek dat zeventig jaar later verscheen, Nummers die een ziel hebben. Ook vertelde Hoekstra over Maarten Vrolijk, een van de broers van zijn grootvader. Hij zat een paar dagen in Amersfoort voordat hij naar het Duitse concentratiekamp Neuengamme werd vervoerd. In Kamp Amersfoort stond hij oog in oog met het portret van Vrolijk. „Zoals Maarten en Edmund zaten er hier duizenden”, zei Hoekstra.

Volgens Hoekstra is het „onze vrije keuze” om de vrijheid die we in Nederland al 78 jaar hebben te beschermen. „Door te kijken voorbij het nu, voorbij onszelf, voorbij onze verschillen, naar onze gedeelde wil om vrij te leven. Naar de toekomst, maar vooral ook naar toen.”

Na de toespraak liep de minister mee met de stille tocht vanuit het kamp langs diverse oorlogsmonumenten naar begraafplaats Rusthof.

In Kamp Amersfoort werden in de oorlog zo’n 47.000 voornamelijk politieke gevangenen en verzetsstrijders opgesloten. Een groot deel van hen is gedeporteerd naar Duitse concentratiekampen. De leefomstandigheden in het SS-kamp waren erbarmelijk. Kamp Amersfoort geldt als de grootste executieplaats van Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog.