Vrijwilligers vinden in Utrecht en het Gooi duizenden resten uit WOII
Vrijwilligers hebben op de Utrechtse Heuvelrug en in het Gooi duizenden plekken met resten uit de Tweede Wereldoorlog en andere conflicten ontdekt.
In totaal zijn 251 loopgraven of loopgraafcomplexen, 3916 locaties met (vliegtuig)bomkraters en 677 munitiedepots aangetroffen. De vrijwilligers deden mee aan Scars of War, een samenwerking van Landschap Erfgoed Utrecht, Universiteit Leiden, het Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland en het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug.
Scars of War is een burgerwetenschapsproject waarbij burgers meewerken aan wetenschappelijk onderzoek. De honderden vrijwilligers speurden thuis op hun computer op hoogtekaarten mee naar archeologische resten van conflict in het Gooi en op de Utrechtse Heuvelrug. „Door de hulp van het brede publiek was het mogelijk om het gebied van 615 vierkante kilometer gedetailleerd te onderzoeken. Zonder burgerwetenschappers was dit niet uitvoerbaar geweest”, zegt archeoloog Wouter Verschoof-van der Vaart, wetenschappelijk leider van het project en verbonden aan de Universiteit Leiden en Landschap Erfgoed Utrecht.
Het onderzoek heeft volgens Verschoof „een ongekende hoeveelheid nieuwe informatie” opgeleverd. „Ondanks de grote publieke interesse zijn dit soort resten uit de Tweede Wereldoorlog grotendeels vergeten en niet gedocumenteerd. De ontdekkingen geven nieuwe inzichten over deze periode en over specifieke gebeurtenissen en verhalen. De Tweede Wereldoorlog ligt 78 jaar achter ons, binnenkort zijn er geen ooggetuigen meer van deze dramatische periode. Met de medewerking van de burgerwetenschappers konden de sporen en daarmee dit belangrijke erfgoed in kaart worden gebracht, om het beter te kunnen beschermen.”
Naast wetenschappelijke kennis en mogelijkheden voor beter beheer leidt het betrekken van het brede publiek bij het onderzoek tot een groter bewustzijn en waardering van archeologisch erfgoed van conflict, aldus Verschoof. „Meespeuren of lezen over het onderzoek zorgt voor een toename van interesse en gevoel van ‘eigenaarschap’ dat bij veel inwoners al aanwezig is. Onderzoek toont aan dat meer kennis over de geschiedenis leidt tot een hogere waardering van de eigen omgeving en het besef van identiteit of het gevoel bij een plek versterkt.”
Christa Hijink was een van de actieve deelnemers aan Scars of War. Bij haar werd de kiem voor haar interesse al vroeg gelegd: „In mijn jeugd was ik tijdens boswandelingen met het gezin altijd op zoek naar vuurstenen. De interesse in de Tweede Wereldoorlog ontstond toen ook door de bunkers in mijn omgeving, zoals op de Grebbeberg bij Rhenen. Ik vind het interessant dat wetenschap baat kan hebben bij bijdragen van leken. Ik steek er zelf ook veel van op, mede door gesprekken met medespeurders én wetenschappers. Je draagt bij aan het analyseren en vastleggen van sporen in het landschap. Dat is belangrijk omdat die sporen door de tijd verder zullen vervagen, en op een dag niet meer zichtbaar zullen zijn.”