De problemen begonnen in 2021 toen vanuit Belarus opeens grote groepen mensen aankwamen. Volgens Vilnius en de Europese Unie stuurde Belarus die migranten expres naar Litouwen en Polen om de EU onder druk te zetten. Sinds die zomer in de instroom wel afgenomen, maar nog steeds weigert de Litouwse grenswacht dagelijks migranten aan de grens, tot woede van activisten. Die vinden dat de pushbacks ingaan tegen de mensenrechten en dat iedereen het recht heeft om asiel aan te vragen.

Amnesty International waarschuwde afgelopen week dat de Litouwse wet „folteringen rechtvaardigt”. Activisten hopen dat de president nog zijn veto uitspreekt voordat de wet in mei definitief van kracht wordt.

De Litouwse minister van Binnenlandse Zaken zegt dat er „geen makkelijke oplossing” is voor het probleem, maar dat het land zich wel moet verdedigen. Door de nieuwe wet kunnen migranten die binnen vijf kilometer van de grens worden gepakt, worden teruggestuurd. Vilnius bouwde afgelopen jaar een hek van vier meter hoog bij de grens met Belarus om migranten tegen te houden. Naar schatting heeft Litouwen de afgelopen twee jaar 20.000 migranten geweigerd.

In Polen, dat ook grenst aan Belarus, spelen dezelfde problemen. Door een ministerieel decreet zijn pushbacks onder Poolse wet toegestaan, maar twee rechters hebben al geoordeeld dat de acties de rechten van vluchtelingen schenden.