„De ouderbijdrage moet vrijwillig zijn en kinderen mogen niet worden uitgesloten van deelname”, vat de inspectie de wet zoals die nu bijna twee jaar geldt nog eens samen. Scholen zijn hier vaak echter onduidelijk over. Zo wordt in veel schoolgidsen niet goed duidelijk gemaakt dat gevraagde bijdragen vrijwillig zijn. „Of er wordt niet expliciet gezegd dat leerlingen niet kunnen worden uitgesloten van deelname, als niet is betaald voor een activiteit.”

Onder de teksten die volgens de inspectie in strijd met de wet zijn, vallen ook gemengde boodschappen. Zoals: „De bijdrage is vrijwillig, maar bij aanmelding van uw kind voor onze school en ons aanbod gaan we ervan uit dat u deze bijdrage betaalt.” In 38 gidsen stond dat ouders verplicht zijn om bepaalde apparatuur aan te schaffen voor hun kind, zoals een laptop. Ook dat mag niet zomaar: scholen moeten een alternatief aanbieden als ouders apparatuur niet kunnen of willen betalen.

Wat de inspectie ook ziet, is dat de schoolgids wel aan de wet voldoet, maar vervolgens in een brief „vrij dwingend om een ouderbijdrage wordt gevraagd”. Dat zo’n bijdrage niet verplicht is, wordt dan weleens achterwege gelaten. Ook zijn er scholen die bijdragen vragen voor kosten die ze gewoon horen te betalen van het geld dat ze van de overheid krijgen. „Bijvoorbeeld een mediatheek.”

Omdat scholen hier heel verschillend mee omgaan, kan alsnog kansenongelijkheid ontstaan, terwijl de wet dit juist wilde tegengaan. De onderwijsinspectie waarschuwt dat kansengelijkheid binnen scholen „niet moet leiden tot kansenongelijkheid tússen scholen”. Dat is niet heel gemakkelijk tegen te gaan, zo maakt het rapport duidelijk. „Scholen met meer bemiddelde ouders kunnen immers makkelijker op de bijdragen blijven rekenen”, schrijft de inspectie.

Dat zo veel scholen niet aan de wet voldoen, heeft uiteenlopende redenen volgens de inspectie. Soms is er simpelweg te weinig aandacht voor het onderwerp, of vinden scholen de regels „te complex”. De inspectie merkte echter ook „dat scholen en besturen worstelen met de opgave aan de wet te voldoen en aan de wens een breed en extra aanbod in stand te kunnen houden”.