De scherf is afkomstig van een aardewerken kruik uit de tijd van Salomo en werd in 2012 gevonden in het Ofel-gebied in Jeruzalem, op 300 meter afstand van de vroegere tempel van Salomo. Inscriptiedeskundige Daniel Vainstub van de Ben-Gurionuniversiteit in Beër Sjeva onderzocht de inscriptie en concludeerde dat deze is geschreven in het Sabeïsch, de taal van een koninkrijk in Zuid-Arabië, het huidige Jemen. Vainstub publiceerde zijn bevindingen onlangs in het ”Jerusalem Journal of Archeology”.

Jarenlang namen archeologen aan dat de inscriptie, waarvan nog zeven letters leesbaar zijn, was geschreven in het Kanaänitisch. Het ontcijferen van de betekenis was hen echter nog niet gelukt. Volgens Vainstub kan de inscriptie vanuit het Sabeïsch vertaald worden als „ladanum 5”. De 5 wijst dan op vijf efa’s (een efa is 40 liter). Ladanum is hars van een oosterse struik en was mogelijk een ingrediënt van het reukwerk in de tempel, namelijk de ”onyx” uit Exodus 30:34. Vainstub veronderstelt dat een functionaris uit Scheba in Jeruzalem woonde en verantwoordelijk was voor het leveren van aromatische stoffen voor de wierook in de tempel van Salomo.

De potscherf zou de eerste archeologische aanwijzing zijn voor handelsverbindingen tussen Juda en Zuid-Arabië in de tijd van Salomo. Dat zou het verslag van het bezoek van de koningin van Scheba in 1 Koningen 10 ondersteunen. In Jeremia en Jesaja wordt eveneens gesproken over wierook uit Scheba, wat erop wijst dat de handelsrelatie jarenlang is voortgezet.

Discussie

Prof. Paul, oudtestamenticus aan de Evangelische Theologische Faculteit in Leuven, vindt de nieuwe interpretatie van de inscriptie opmerkelijk, maar houdt wel een slag om de arm. „De inscriptie is erg kort. Velen hebben zich erover gebogen en konden haar niet ontcijferen. Het kan dat de juiste interpretatie nu gevonden is, maar anderen moeten dat controleren.”

Dat er handelscontacten zijn geweest tussen Scheba en Juda is zeker, stelt prof. Paul. „Het is aannemelijk dat de koningin van Scheba uit het huidige Jemen kwam en mede vanwege handelsbelangen op bezoek ging bij Salomo.” In Jemen zijn veel inscripties gevonden over handel in specerijen en goud, waaronder een inscriptie uit 600 voor Christus over handel met Judese steden. Als de aanname van onderzoeker Vainstub klopt, zou de inscriptie de oudste aanwijzing zijn voor handelsrelaties tussen Scheba en Juda, aldus prof. Paul.

De hoogleraar wijst daarnaast op een richtingenstrijd onder Israëlische archeologen. De ene groep, onder andere uit Jeruzalem, zoekt naar bewijs voor het koninkrijk van David en Salomo. De andere richting, uit onder meer Tel Aviv, is meer Bijbelkritisch in de datering van vondsten. „Wetenschap en politiek lopen hierbij door elkaar: de eerste groep is pro-Israël, de andere is kritisch op de huidige staat,” zegt prof. Paul, die daarom discussie over de potscherf verwacht.

Er klinkt inmiddels ook kritiek op Vainstub, berichtte de ”Biblical Archeology Society” begin deze week. Een Kanaänitische lezing van de inscriptie heeft volgens critici de voorkeur, omdat de kruik uit Jeruzalem komt en omdat het Kanaänitische schrift lijkt op het Sabeïsch.