Volgens de experts is het doel van een klimaatneutraal energiesysteem in 2050 haalbaar. „Maar dan moet wel iedereen mee kunnen doen en moet rechtvaardigheid vooropstaan”, voegt voorzitter Bernard ter Haar eraan toe. Het tempo moet „fors worden opgevoerd” om de klimaatdoelen te halen.

Voor kernenergie ziet het team „geen of een beperkte rol” weggelegd. Het kabinet stuurt aan op de bouw van nieuwe kerncentrales, maar daar kunnen de deskundigen weinig enthousiasme voor opbrengen. Ze denken dat het alleen zin heeft om die te bouwen als de vraag naar stroom twee tot drie keer zo hoog wordt én Nederland stroom moet gaan leveren aan buurlanden. Het advies luidt dan ook: zet nu geen onomkeerbare stappen.

Stroom opwekken kan volgens de deskundigen prima met windmolens en zonnepanelen. Ook voor waterstof zien de deskundigen een belangrijke functie. Verder adviseert het team volop in te zetten op energiebesparing en het opslaan van energie.

In het expertteam, dat woensdag verslag uitbrengt aan minister Rob Jetten (Klimaat en Energie), zitten deskundigen uit verschillende vakgebieden. Ze hebben eerst bedacht hoe het energiesysteem er in het ideale geval uitziet over iets meer dan een kwarteeuw. „Zo wordt voorkomen dat Nederland lang blijft hangen in knelpunten die op de lange termijn weinig voorstellen”, leggen ze uit.

Energie uit fossiele brandstoffen wordt wat het team betreft volledig taboe. De experts voorzien dat Nederlanders tegen die tijd meer met het openbaar vervoer reizen en minder met de auto dan nu. De rechtvaardigheid waarop wordt gehamerd, betekent in de eerste plaats dat kosten en baten eerlijk worden verdeeld. Daar houdt het echter niet op: „Het verplaatsen van lasten naar andere landen en generaties is niet rechtvaardig”, stelt het team bijvoorbeeld vast.

Eerlijk beleid kan bijvoorbeeld inhouden dat tochtige huurwoningen goed worden geïsoleerd. Zeker huizen met energielabel F of G „zouden voorrang moeten krijgen”, klinkt het. Als dat niet gebeurt, komen de bewoners van die huizen met steeds hogere energiekosten te zitten. Terwijl dit vaak mensen zijn met relatief lage inkomens.

Veel tijd is er volgens de deskundigen niet voor de verduurzamingsoperatie. Al ergens tussen 2040 en 2045 zou het nieuwe, duurzame systeem klaar moeten zijn. De elektriciteitsvoorziening moet al in 2035 CO2-neutraal zijn.