De tien zijn bij verstek tot hoge gevangenisstraffen veroordeeld wegens moord, geweldpleging en lidmaatschap van een terroristische organisatie. Italië vindt dat zij hun gerechte straf niet mogen ontgaan. Toch zijn ze al veertig jaar op vrije voet in Frankrijk en zijn alle Italiaanse pogingen om hen uitgeleverd te krijgen, mislukt. Ook deze laatste, die de aandacht weer eens heeft gevestigd op een duistere periode in de Italiaanse geschiedenis die bekend staat als ”de jaren van het lood”.

Tussen 1969 en 1985 stortten ”rode” (linkse) en ”zwarte” (rechtse) terroristen Italië in een nachtmerrie van aanslagen, overvallen en ontvoeringen. Daarbij vielen in totaal 370 doden en meer dan duizend gewonden. Het Italiaanse terrorisme, bedoeld om een communistische dan wel fascistische revolutie te ontketenen, was meer dan een randverschijnsel. De Rode Brigades telden zo’n 900 leden. Eind jaren 80 was het terrorisme onschadelijk gemaakt door de arrestatie van 6000 extremisten en sympathisanten. Van hen zit nu nog een vijftigtal gevangen. Anderen zijn naar het buitenland gevlucht, onder wie ruim 300 rode terroristen die een goed heenkomen vonden in Frankrijk dankzij de zogeheten ”Mitterand doctrine”.

Francois Mitterand, van 1981-95 president van Frankrijk, weigerde uiterst linkse activisten die naar het land vluchtten, uit te leveren als zij de gewapende strijd hadden afgezworen en geen bloed aan hun handen kleefde. De Italianen hadden geen strafblad in Frankrijk, waren een nieuwe fase van hun leven ingegaan en inmiddels geïntegreerd binnen de Franse maatschappij, verklaarde Mitterand in 1985. Veel Italiaanse extremisten waren in Parijs een nieuwe carrière begonnen als schrijver, docent of uitbater van een restaurant. Maar Italië bleef met regelmatige tussenpozen aandringen op uitlevering.

Moorden

In 2002 verbrak president Jacques Chirac de doctrine van zijn voorganger met de uitlevering van Rode Brigades voorman Paolo Persichetti. Twee jaar later was het de beurt aan Casare Battisti, die als leider van een links-extremistische splinter vier moorden op zijn geweten had en in Frankrijk inmiddels furore had gemaakt als schrijver van detectives. Battisti vluchtte naar Brazilië waar hij werd gearresteerd en drie jaar vrijgelaten op last van de toenmalige linkse president Lula. Diens amnestiebesluit werd in 2018 herroepen, waarop Battisti vluchtte naar Bolivia, waar hij het jaar daarop werd gearresteerd en uitgeleverd aan Italië. Het arrestatieteam dat hem naar Rome bracht werd op de luchthaven met gejuich begroet en Lula heeft inmiddels zijn excuses aangeboden aan nabestaanden van Battisti’s slachtoffers.

In 2007 wilde president Sarkozy terroriste Marina Petrella uitleveren, maar werd gestopt door zijn vrouw die met Petrella bevriend was. Sindsdien stond de jacht op terroristen op een laag pitje, totdat Italië in 2020 een nieuw uitleveringsverzoek indiende voor tien voormalige leden van de Rode Brigades. Het jaar daarop werden zeven van hen gearresteerd. De huidige president Macron verklaarde dat hij het Italiaanse verzoek steunde en begrip had voor het verlangen naar recht van de nabestaanden van de slachtoffers. In 2022 werd hij echter in het ongelijk gesteld door het Franse Hof van Beroep dat het uitleveringsverzoek afwees met argumenten van vooral humanitaire aard: de beklaagden zijn inmiddels bejaard, hebben in de afgelopen 25 tot 40 jaar een nieuw leven opgebouwd in Frankrijk en hebben niets meer met Italië. Uitlevering zou daarom onevenredig zware schade aanrichten aan hen en hun gezinnen. In hoger beroep werd dat oordeel op 28 maart met dezelfde motivatie bevestigd door het Franse Hof van Cassatie.

Vertroetelen

Nabestaanden van slachtoffers reageerden op het besluit met woede. Vicepremier Matteo Salvini beschuldigde Frankrijk van het „vertroetelen van moordenaars” en justitieminister Carlo Nordio bezwoer dat hij alles heeft gedaan om terroristen naar Italië te halen. Met de uitspraak van het Franse rechtsorgaan lijkt zo een einde gekomen aan het Frans-Italiaanse geschil. Daarmee lijken de ”jaren van het lood” geschiedenis geworden.