Er is sprake van een sterk groeiende ‘vrijwillige CO2-markt’ waarop deze credits worden verhandeld. Dit komt omdat steeds meer bedrijven met het oog op het klimaat met plannen komen om hun CO2-uitstoot netto tot nul terug te brengen. Onderzoekers van de AFM zijn in deze markt gedoken en hebben verschillende aanmerkingen.

Zo ontbreekt regelgeving of wettelijk toezicht. Dat betekent onder meer dat er eigenlijk geen limiet bestaat voor de hoeveelheid credits die kunnen worden gecreëerd. Dit terwijl de hoeveelheid CO2 die verhandelbaar is, wel degelijk eindig is. Er zit een grens aan hoeveel CO2 uit de lucht kan worden gehaald en elders kan worden opgeslagen, aldus de toezichthouder. Dat besef ziet de AFM alleen „nog niet terug bij bedrijven en in de prijzen die hiervoor worden gerekend”.

Volgens de financiële waakhond gaan bedrijven die willen vergroenen door hun uitstoot met credits te compenseren, soms ook voorbij aan de bedoelingen van het klimaatakkoord van Parijs. Dat akkoord was er namelijk op gericht om de prioriteit te leggen bij het zoveel mogelijk zelf terugbrengen van de eigen uitstoot. „Alleen voor de resterende, moeilijk te reduceren uitstoot zouden compensatie-instrumenten, zoals vrijwillige carbon credits, ingezet moeten worden.”

Ook vindt de AFM dat er op basis van credits te harde claims worden gedaan. Gaat het niet om een CO2-reductie die er zonder het bij de credit horende project ook was gekomen? Dat is vaak niet duidelijk of wordt niet goed gemonitord. Eigenlijk zijn de credits überhaupt „niet geschikt om te worden gebruikt in het boekhoudkundige denken dat ten grondslag ligt aan net zero”, concluderen de onderzoekers.

De AFM is niet de eerste partij met kritiek op de manier waarop bedrijven hun klimaatbeloftes vormgeven en proberen na te komen. De klimaatdenktanks Carbon Market Watch en NewClimate Institute stelden eerder dit jaar al na onderzoek bij grote bedrijven als Apple, H&M, ArcelorMittal dat veel ondernemingen zich te veel richten op het compenseren van CO2-uitstoot om hun klimaatdoelstellingen te halen. Dat doen ze dan bijvoorbeeld door bomen te planten of bos te beschermen, maar in de praktijk zou dat niet goed werken en zouden de bedrijven hun klimaatbeloftes zo niet kunnen nakomen.