Binnenland

Provinciebesturen krijgen langzaam kleur

In de meeste provincies tekenen zich drie weken na de verkiezingen voor de Provinciale Staten de contouren af van de samenstelling van de provinciebesturen. De BoerBurgerBeweging (BBB) behaalde bij de Provinciale Statenverkiezingen op 17 maart enorme winst en die partij neemt in elke provincie - voor zover bekend - het voortouw bij de coalitievorming. Welke politieke koers de provincies gaan volgen, vooral links, of vooral rechts, is nog niet te zeggen.

ANP
7 April 2023 17:16Gewijzigd op 7 April 2023 17:30
beeld ANP, SEM VAN DER WAL
beeld ANP, SEM VAN DER WAL

In tien provincies is op dit moment duidelijk wie met wie praat. Een overzicht:

Friesland:

Hier praten BBB (14), PvdA (5), CDA (4) en ChristenUnie (2) met elkaar. Zij hebben samen een meerderheid van 25 van de 43 zetels. Deze vier partijen hebben Oebele Brouwer, burgemeester van de gemeente Achtkarspelen, gevraagd als formateur. De bedoeling is dat hij de partijen helpt te komen tot een coalitieakkoord op hoofdlijnen. Hoe de formatie precies vorm krijgt, ligt nog open.

Zeeland:

Hier praten BBB (9), SGP (5), CDA (5) en VVD (4) met elkaar. Zij hebben samen een meerderheid van 23 van de 39 zetels. BBB stelde al dat ze een coalitie met SGP, CDA en VVD de meeste kans geeft vanwege het „grote aantal raakvlakken” met die partijen. Daarmee hoopt BBB te komen tot „een breed gedragen en eensgezinde coalitie”. Gerard Rabelink, die deze coalitie als verkenner adviseerde, is inmiddels ook gevraagd als formateur aan de slag te gaan.

Zuid-Holland:

Het advies van verkenner Fred Teeven was: kijk of er een coalitie kan worden gevormd met BBB (8), VVD (8), CDA (4), GroenLinks (6) en de PvdA (4). Zij hebben samen een meerderheid van 30 van de 55 zetels. Teeven adviseert twee informateurs aan te stellen. Fractievoorzitter Hans Veentjer van de BBB in Zuid-Holland stelde eerder dat BBB wat hem betreft niet links of rechts is, maar een middenpartij. Hij zegt dat zijn partij bestuurlijke verantwoordelijkheid wil nemen, verbinding zoekt en wil samenwerken met andere partijen.

Drenthe:

Het advies van verkenner Astrid Nienhuis, burgemeester van Heemstede, is dat BBB (17), CDA (3), VVD (4) en PvdA (4) met elkaar gaan kijken of ze een coalitie kunnen vormen. Samen bezetten zij een meerderheid van 28 van de 43 zetels. In de Provinciale Staten is een breed draagvlak voor een college waarin in elk geval BBB en CDA zitten. BBB-fractievoorzitter Gert-Jan Schuinder zei eerder al: „Drenthe is geen provincie waarin een groot machtsblok werkt. Ik zie zo’n coalitie als een as met twee wielen. Met twee rechterwielen of twee linkerwielen kom je niet vooruit.”

Flevoland:

Flevoland koerst af op een rechtse coalitie. Daar praten BBB (10), VVD (4), CU (2), SGP (2) en PVV (3) verder met elkaar. Samen zijn zij goed voor een nipte meerderheid van 21 van de 41 zetels. Verkenners Pieter van Maaren en Herman Sietsma adviseerden dat eventueel ook JA21 kan aansluiten bij de gesprekken, maar BBB ziet dat vooralsnog niet zitten „gelet op de stabiliteit en de balans in een mogelijke coalitie”. De verkenners moeten nu de „pragmatische verschillen” tussen de partijen in kaart brengen en onderzoeken hoe ze overbrugd kunnen worden. Daarna moeten ze het formatieproces gaan leiden.

Noord-Holland:

In Noord-Holland heeft de voorgestelde samenwerking van BBB (8), VVD (8), PvdA (7) en GroenLinks (7) een meerderheid van 30 van de 55 zetels. Wel noemde verkenner Ankie Broekers - Knol de collegevorming in Noord-Holland „een uitdaging”. In haar verslag stelde ze vast dat vooral BBB en GroenLinks „ver uit elkaar staan”. Zij adviseert twee informateurs te benoemen.

Limburg:

De provincie Limburg lijkt af te koersen op een coalitie over links. De coalitie die zich nu aftekent bestaat uit BBB (10), CDA (5), VVD (5), PvdA (3) en SP (3), goed voor een meerderheid van 26 van de 47 zetels in de Staten. Verkenner Jan Schrijen adviseert een dagelijks bestuur van zes gedeputeerden. In plaats van de beide linkse partijen was ook een coalitie mogelijk geweest over rechts, met PVV, JA21 en Lokaal-Limburg, maar de PVV viel tijdens de gesprekken af. Mogelijk kunnen Lokaal-Limburg en JA21 later nog betrokken worden bij de gesprekken, maar dan moeten ze wel hun eis voor een eigen gedeputeerde laten vallen, aldus Schrijen.

Groningen:

De coalitie in de Provinciale Staten van Groningen zou kunnen bestaan uit BBB, PvdA, Groninger Belang en ChristenUnie, zo luidt het advies van informateur Ard van der Tuuk. De partijen hebben samen 22 van de 43 Statenzetels. In Groningen haalde BBB 12 zetels bij de verkiezingen op 15 maart. De PvdA 5, Groninger Belang 3 en CU 2. Gouke Moes, de BBB-fractievoorzitter in de Provinciale Staten van Groningen, zei eerder een coalitieakkoord op hoofdlijnen te willen, zonder in beton gegoten afspraken, met veel ruimte voor de Statenleden. Moes benadrukte dat de partij uit is op verbinding met andere partijen en niet uit is op polarisatie.

Utrecht:

In Utrecht wordt het lastig: Verkenner Danny de Vries, burgemeester van Oudewater, stelde een coalitie voor van BBB (7), GroenLinks (7), VVD (6) en PvdA (3). Maar samen hebben zij met 23 zetels geen meerderheid van de totaal 49 zetels. De Vries zei al dat „op basis van de gevoerde gesprekken” geen enkele coalitie op dit moment haalbaar is. Alle varianten zitten „op slot”. Daarom zijn er een of twee extra partijen nodig. Hij adviseert voor twee extra partijen te gaan omdat de BBB zich vasthoudt aan de VVD en GroenLinks hetzelfde doet met de PvdA. Hij raadt aan om partijen als D66, CDA en de ChristenUnie aan de coalitie toe te voegen om aan minimaal 25 zetels (een meerderheid) te komen.

Gelderland:

In Gelderland is nog geen sprake van een formeel advies, maar slechts van een tussenadvies. De eerste verkenner Gert Jan van Noort, oud-wethouder van Harderwijk, stelde voor dat in ieder geval BBB (14), CDA (4) en VVD (6) de basis gaan vormen. Samen hebben zij 24 van de 55 zetels, een minderheid. Daarom zouden deze partijen verder moeten gaan praten met SGP, PvdA, ChristenUnie en JA21 om tot een stabiele coalitie te komen. Inmiddels is oud-minister van Defensie Ank Bijleveld aangesteld als nieuwe verkenner. Zij zal mogelijk ook de formatie begeleiden.

Van deze twee provincies is op dit moment nog niet duidelijk hoe het zal lopen.

Noord-Brabant:

In Noord-Brabant is het nog niet duidelijk welke kant het opgaat. BBB werd met 11 zetels van de 55 zetels de grootste partij, gevolgd door de VVD met 9 en GL met 5. Volgens een woordvoerder van de provincie zal verkenner Sacha Ausems, de burgemeester van Waalwijk, woensdagavond met het eindadvies naar buiten komen.

Overijssel:

In deze provincie behaalde de BBB 17 van de 47 zetels. De BBB heeft verkenners Wout Wagenmans en Jolanda Waaijer gevraagd om de mogelijkheden voor een nieuwe coalitie te onderzoeken. De BBB heeft gezegd open het formatieproces in te gaan. „En dat kan zowel over ‘links’ als over ‘rechts’”, zei BBB-Statenlid Annette Nijhuis. Na de BBB zijn VVD, CDA en GroenLinks met 4 zetels de grootste partijen in de provincie. PvdA en ChristenUnie hebben 3 zetels. JA21, PVV, SGP en D66 hebben twee zetels. Partij voor de Dieren, SP, Volt en Forum voor Democratie hebben elk één zetel.

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer