Enkele keren per jaar gaat er een nieuwe ronde voor het aanvragen van het zogeheten STAP-budget van start. De afkorting van deze subsidie staat voor Stimulering Arbeidsmarkt Positie. Wie een baan heeft of werkzoekend is, kan via de website van uitkeringsinstantie UWV een bedrag van maximaal duizend euro aanvragen om een training, cursus of opleiding te betalen. Daarbij geldt ”Op is op” en ”Wie het eerst komt, wie het eerst maalt”.

Zodoende zaten vrijdagochtend 17 maart duizenden mensen, net als José Koster (zie ”Kwestie van geluk”), klaar om één van de 40.000 budgetten te bemachtigen. De hele ochtend door wordt er zo’n 250.000 keer ingelogd. Even na het middaguur worden zo’n 210.000 mensen in de virtuele wachtrij teleurgesteld: Helaas voor u is de pot met geld op. Om precies te zijn: 34 miljoen euro.

Inmiddels zijn de frustraties over de regeling flink opgelopen. Die vallen deels te verklaren doordat de manier om het scholingsbudget aan te vragen, is veranderd. Tot 2022 waren de kosten voor een training of cursus door werkenden of ondernemers een aftrekpost bij de belastingaangifte. Wie daar gebruik van wilde maken, moest de factuur eerst voorschieten. Niet iedereen kon zich dat veroorloven, waardoor menigeen afzag van z’n plan. Met name praktisch geschoolden, ouderen en personen met een lager inkomen, maakten amper gebruik van de fiscale aftrekregeling.

Terwijl de overheid wil stimuleren dat mensen een leven lang blijven leren, meer vaardigheden voor hun loopbaan ontwikkelen, of switchen naar een ander beroep in bijvoorbeeld een sector waar grote tekorten zijn. Om de drempel te verlagen zo’n stap te zetten, is de aanvraag via het UWV in de plaats gekomen van de fiscale aftrekpost.

Onzinstudies

Over de pot geld gaan ook andere kritische geluiden rond. Ruim 104 miljoen euro kwam afgelopen jaar terecht bij opleiders met trainingen voor onder meer wandelcoach, dronepiloot of alternatieve geneeswijzen, zo meldde Follow the Money in januari. Coachingstrajecten kregen de meeste interesse. Vooral veel onzinstudies en niet erg belangrijk voor de arbeidsmarkt, zeggen critici. Aan sommige trainingen waren zelfs reisjes ”Ontdek wie je werkelijk bent” naar bijvoorbeeld Limburg of Parijs gekoppeld.

En dan is er nog de fraudegevoeligheid. Want als de overheid geld weggeeft, zijn fraudeurs er als de kippen bij om een graantje mee te pikken. Dat bleek na verschillende signalen ook het geval bij het STAP-budget.

Dat allemaal brengt bij de vraag in hoeverre de veranderde manier van aanvragen iets heeft opgelost. „Na een jaar STAP-budget is het goed om te zien dat de regeling grote populariteit geniet en dat STAP groepen bereikt die voorheen minder aan bod kwamen. Er is een goede spreiding naar leeftijd, opleidingsniveau en werktype”, laat een woordvoerder van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid weten. „Tegelijkertijd werd het vorig jaar duidelijk dat de regeling strenger en strakker moest. Daarom zijn er de afgelopen periode maatregelen genomen om STAP beter te laten functioneren.”

Verder kan de regeling nog worden bijgeschaafd „zoals het aanvraagproces” en meer benutting voor (om)scholing naar maatschappelijk cruciale sectoren. Hoe dan ook: een nieuwe ronde gaat maandag 1 mei om 10 uur van start. Er ligt dit jaar nog 170 miljoen klaar.