In zulke regio’s sluiten de supermarkten, zijn huisartsen moeilijker te bezoeken en verdwijnen basisscholen en bushaltes. De onderzoekers noemen dat een „neerwaartse spiraal van verschraling”. Inwoners hebben lagere salarissen dan mensen die ergens anders wonen en hebben ook een lagere levensverwachting. „Een deel van deze regionale achterstanden vinden wij principieel niet te rechtvaardigen omdat ze de kansen van mensen op een gezond leven en op deelname aan de samenleving beperken”, stellen de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli), de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) en de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB).

Volgens de raden is de overheid er vooral mee bezig om sterke gebieden, zoals grote steden, sterker te maken. Daar wordt geïnvesteerd in wegen, spoor, ziekenhuizen, scholen en woningbouw. De overheid hoopt dat zwakkere regio’s daar uiteindelijk van profiteren, maar zo werkt het helemaal niet, zeggen de onderzoekers. Het leidt er eerder toe dat mensen de zwakkere regio’s verlaten op zoek naar betere kansen in de sterke regio’s. Er zijn wel projecten om de probleemregio’s te helpen, maar die zijn te klein en te kort om echt verschil te kunnen maken.

De drie adviesraden hebben onderzoek gedaan naar vijf regio’s. Dit zijn de Veenkoloniën in het noorden van het land, Parkstad Limburg, Twente, de kop van Noord-Holland en Zeeuws-Vlaanderen. In die regio’s hebben relatief veel mensen overgewicht en chronische aandoeningen, de levensverwachting is er doorgaans vrij laag.

Volgens de adviesraden kunnen de problemen in de regio’s op termijn ook schadelijk voor Nederland worden. Het ondermijnt het vertrouwen van mensen in de democratie, en als mensen zijn afgehaakt is het moeilijk om ze mee te krijgen in maatregelen die voor iedereen van belang zijn.