Provincies hebben als traditionele taak het afstemmen van de ruimtelijke ordening, zoals bepalen hoeveel woningen gebouwd worden, bestemmingsplannen beoordelen en deze regionaal afstemmen, schetst Boelhouwer. De laatste jaren zijn daar nieuwe taken bijgekomen, zoals het soort woning bepalen. „In de praktijk hebben provincies best veel macht gekregen in de woningbouw, zeker buitenstedelijk. Als daar iets veranderd moet worden, moet een bestemmingsplan gewijzigd worden.”

Met de komst van de zogeheten regiewet kan het Rijk ingrijpen en instructies geven als gemeenten en provincies achterlopen met het uitvoeren van woningbouwplannen. „Dat wordt heel spannend, want er zitten veel grote verschillen tussen partijen die meedoen aan de verkiezingen”, zegt de hoogleraar. „Zo wil BBB alleen binnenstedelijk bouwen, anders kost het landbouwgrond. Stel je voor dat BBB de meerderheid krijgt, dan moeten ze beleid gaan uitvoeren waar ze niet achter staan. En dan kan het Rijk weer op basis van de woondeals instructies geven als een provinciecollege zich er niet aan houdt.”

Provincies moeten ontwikkelaars, beleggers en woningcorporaties beter betrekken bij de huidige woningbouwplannen om woondeals vlot te trekken, zegt Boelhouwer. „Die zitten nu niet altijd goed aan tafel, dat is echt een weeffout. Kritiek uit de marktpartijen is ook dat veel plannen nu boterzacht zijn.”

Volgens Boelhouwer zouden ook meer subsidies, het aanpassen van kwaliteitseisen die boven het bouwbesluit uitstijgen of locaties om te bouwen zoeken die minder kostbaar zijn, oplossingen kunnen zijn voor de huidige woondeals. Want die zijn „heel onzeker in de huidige marktomstandigheden.” Zo kunnen het afgeven van milieuvergunningen, hoge grondprijzen en weinig beschikbare locaties allemaal voor problemen zorgen bij provincies in hun rol in de woningbouw. Vrijdag riep woningcorporatiekoepel Aedes provincies op genoeg bouwlocaties voor sociale huur aan te wijzen in de woondeals.