Vooral ChristenUnie-, PVV- en FVD-stemmers zien het herindelen en fuseren van gemeenten als een negatieve ontwikkeling. Onder de achterban van deze partijen is bijna 70 procent van mening dat deze maatregel slecht uitpakt voor het lokale bestuur. Dit percentage ligt beduidend lager onder VVD-stemmers (37 procent) en stemmers op GroenLinks (36 procent), D66 (31 procent) en Volt (15 procent).

Een herindeling kan gebeuren op initiatief van de gemeenten zelf, maar in bijzondere gevallen ook op initiatief van de provincie. De Provinciale Staten beslissen uiteindelijk over de doorgang van een gemeentelijke herindeling of fusie. Dit gebeurde recent in Zuid-Holland, waar Brielle, Hellevoetsluis en Westvoorne sinds dit jaar de nieuwe gemeente Voorne aan Zee vormen. De provincie Zuid-Holland gaf hierover een positief advies aan de Eerste en Tweede Kamer.

In 2022 ging in Noord-Holland de gemeente Weesp op in de gemeente Amsterdam. Hierbij speelde de provincie al vroeg in het proces een rol. In 2017 kreeg de gemeente Weesp te horen dat ze moest kiezen bij welke andere gemeente ze wilde horen, anders zou de provincie die keuze maken. In een referendum werd vervolgens voor aansluiting bij Amsterdam gekozen.

Een gemeentelijke herindeling zou moet leiden tot meer bestuurlijke efficiëntie en kostenbesparing. Critici wijzen er, onder meer in onderzoek van het COELO (Rijksuniversiteit Groningen), echter op dat dit soort samenvoegingen ook kunnen zorgen voor meer afstand tussen bestuur en burger. Het zou onder meer leiden tot een lagere opkomst bij gemeenteraadsverkiezingen.

Nederland telt in 2023 in totaal 342 gemeenten. In 2019, toen de vorige Provinciale Statenverkiezingen werden gehouden, waren dit er 355. Tien jaar geleden telde Nederland nog 408 gemeenten.

Het enquête-onderzoek is uitgevoerd tussen 24 februari en 6 maart, en werd ingevuld door een representatieve groep van ruim 2400 Nederlanders.