Coalitie kibbelt over onteigenen boer
Opnieuw was een stikstofdebat het toneel van politieke strijd tussen coalitiepartijen. Geen van hen sluit dwang tegen boeren uit, maar het hoe en wanneer zijn heikele punten.
D66-Kamerlid De Groot had zich voorafgaand aan het debat van donderdag in Trouw uitgesproken over het inzetten van dwang tegen piekbelasters die niet vrijwillig hun stikstofuitstoot terugdringen. De parlementariër vindt dat alle circa 3000 boerenbedrijven die de meeste stikstofimpact hebben, fors stikstof moeten reduceren.
De andere coalitiepartijen bekritiseerden De Groots uitlatingen. „Op het moment dat een overheid regelingen nog niet open heeft gesteld nu al dat zwaard van Damocles boven de markt laten hangen, vind ik onbehoorlijk bestuur”, aldus Thom van Campen (VVD). CDA’er Derk Boswijk vroeg zich af of D66 wel in haar eigen „antipolarisatieverhaal” gelooft. Boeren krijgen „continu die oneliners van D66” over zich heen, stelde hij.
Maar De Groot denkt dat als agrariërs vooraf „duidelijkheid” hebben, er „veel meer boeren” meedoen met de vrijwillige regelingen. Dwang zou dan „niet of nauwelijks” meer toegepast hoeven worden.
In elk geval VVD, CU, CDA en SGP willen dat agrariërs een vaste termijn krijgen om een keuze te maken. Als in april niet alle keuzes helder voorgeschoteld kunnen worden, moeten ook de sluiting van de regeling en het eventuele besluit tot dwang opschuiven, vinden zij. Minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) oordeelde positief over de motie. De Groot stelde in het debat dat het erop lijkt „alsof het de collega’s van CDA en VVD nog niet traag genoeg gaat”.
Gesprekken
Van der Wal had eerder gemeld dat in november wordt geëvalueerd of de piekbelastersaanpak voldoende effect zal hebben. Zo niet, dan worden er vanaf januari 2024 eerst nog „gerichte gesprekken” gevoerd, en zal „zo nodig” dwang worden ingezet. Volgens Van der Wal is het niet op voorhand zo dat alle 3000 bedrijven hiermee te maken krijgen. Johan Remkes adviseerde de uitstoot van 500 à 600 piekbelasters te stoppen. Juist door het veel grotere aantal bedrijven waar het kabinet mee rekent, zal dwang naar verwachting minder nodig zijn.
De oproep van De Groot lijkt dus om meerdere redenen geen navolging van het kabinet te krijgen. Wel toonde het voorval nog eens aan dat de verhoudingen in de coalitie niet al te best zijn. Ook kan de botsing worden gezien als een voorbode van de politieke strijd die zal ontstaan als zou blijken dat de piekbelastersaanpak onvoldoende of niet snel genoeg effect heeft.
Kieskompas
Van Campen en Boswijk kregen tal van vragen over „verzet” tegen het stikstofbeleid door provinciale fracties van hun partijen. In het Kieskompas vulden van het CDA acht en van de VVD vijf provinciale afdelingen in dat ze vinden dat de provincie zich moet verzetten tegen het landelijke stikstofbeleid, zo meldde de NOS donderdag. Van Campen vindt die stellingname „logisch en begrijpelijk”; „Je kunt pas ja zeggen tegen stikstofbeleid als het af is.” Ook Boswijk begrijpt de weerstand van de provinciale fracties. „Zij krijgen van alles aan regelgeving vanuit Den Haag over de schutting gedumpt, maar krijgen niet de instrumenten om echt de doelen te halen.”
„Wat is nu de werkelijke VVD?” wilde PVV’er Alexander Kops weten. „Of, wat natuurlijk ook kan, is het allemaal verkiezingsretoriek?” Datzelfde denkt PvdA-Kamerlid Joris Thijssen. „Ik denk dat het wel duidelijk is dat hier ontmaskerd wordt dat het een verkiezingsstunt is.” Dat is volgens de sociaaldemocraat „onverantwoord” van de VVD.
Tijdens het debat kwamen ook de ongelijke stikstofdoelen voor landbouw, vervoer en industrie en energie aan bod. Wil het kabinet bij de aanscherping van de stikstofwet de steun van GroenLinks hebben, dan moet worden vastgelegd dat alle sectoren 50 procent reduceren, aldus Kamerlid Laura Bromet.
De parlementariërs zijn na het stikstofdebat met reces gegaan, maar zullen Van der Wal en landbouwminister Piet Adema waarschijnlijk snel weer willen spreken. De Telegraaf berichtte deze vrijdag over een „harde machtsstrijd” tussen de twee. Inzet is de verdeling van miljarden euro’s uit het stikstoffonds. Adema zou zo’n 10 tot 12 van de ruim 24 miljard claimen als smeermiddel voor het landbouwakkoord dat hij met de sector probeert te sluiten. Van der Wal zou daar niets voor voelen.
