Versneld Russisch offensief dreigt
Rusland zet vaart achter voorbereidingen voor een groot voorjaarsoffensief met mogelijk 500.000 militairen. Beschikt Moskou over voldoende wapens en munitie voor zoveel troepen? Kiev en Kremlin kampen beide met tekorten.
Oekraïne maakt zich grote zorgen over een versneld, grootschalig Russisch offensief, mogelijk eind deze maand al. Moskou zet volgens schattingen van Kiev op dit moment dik 320.000 manschappen in Oekraïne in, pakweg twee keer zoveel als aan het begin van de oorlog. Bovendien traint Rusland 150.000 nog niet ingezette manschappen van de 300.000 gemobiliseerde troepen in september. Tot slot is een extra mobilisatie niet uitgesloten.
Kiev houdt er rekening mee dat de Russen rond 24 februari, een jaar na het begin van de Russische invasie, massaal toeslaan. Russen houden van symboliek. „Rusland bereidt zich voor op maximale escalatie”, verklaarde Oleksi Danilov, secretaris van de Oekraïense Veiligheidsraad woensdag.
„Ze verzamelen alles wat mogelijk is”, zei Danilov, verder wijzend op Russische oefeningen en trainingen. „Alles ligt op tafel. We sluiten in de komende twee tot drie weken geen enkel scenario uit.” Volodimir Zelenski luidde woensdag de noodklok. „Ik denk dat het offensief is begonnen.” De president kan het bij het rechte eind hebben; niet uitgesloten is dat hij druk op het Westen opvoert om sneller en meer wapens te leveren.
Rusland zou het lenteoffensief naar verluidt aanvankelijk gepland voor april, versnellen om de stroom nieuwe wapens uit het Westen voor te zijn. Oekraïne krijgt honderden zware tanks en pantservoertuigen, evenals precisieraketten met een bereik van 150 kilometer. Daarmee kan Kiev het gehele bezette gebied in Oekraïne onder vuur nemen, behalve een deel van de Krim.
Bloedig
De grote vraag is of Rusland in staat is de honderdduizenden manschappen te voorzien van wapens en munitie. Het Russische leger kampt met grote tekorten, net als de Oekraïense strijdkrachten. Zware kanonnen nemen de tegenstander onophoudelijk onder vuur. Rusland telt meer artillerie, Oekraïne betere kanonnen.
Volgens Oekraïense inlichtingendiensten vuren de Russen op topdagen zo’n 60.000 granaten af; Amerikaanse spionagediensten houden het op 20.000 granaten. Wie als eerste door zijn munitievoorraden heen is, durft defensiespecialist Patrick Bolder van het Haagse Centrum voor Strategische Studies (HCSS) niet te zeggen. „Ik heb geen idee.”
Wapenkist
Exacte cijfers over voorraden wapens en munitie van Rusland en Oekraïne zijn niet beschikbaar. Geen enkel land geeft inzage in zijn wapenkist. „Bovendien verstrekken beide partijen desinformatie over de tegenstander”, waarschuwt Bolder.
De gevolgen van slinkende wapenvoorraden zijn echter merkbaar aan het front. Het Russisch kanonvuur nam afgelopen weken op sommige plekken met 75 procent af, meldde nieuwszender CNN onlangs op basis van Oekraïense en Amerikaanse bronnen.
Het Russische leger rantsoeneert volgens Oekraïense inlichtingendiensten het aantal granaten van 60.000 naar 20.000 per dag, Amerikaanse spionagediensten becijferen een daling van 20.000 naar 5000 stuks. Beide schattingen wijzen op een vergelijkbare neerwaartse trend.
Verliezen
„Rusland raakt door zijn munitie heen”, verklaarde de Amerikaanse minister van Defensie Lloyd Austin twee weken geleden tijdens de wapendonorconferentie in Ramstein. „Het lijdt aanzienlijke verliezen in de oorlog. En het wendt zich tot zijn weinige overgebleven partners om zijn tragische en onnodige invasie te bevoorraden.”
De afname van Russisch artillerievuur zou echter ook te maken kunnen hebben met een strategiewijziging. Moskou had erop gerekend Kiev binnen drie dagen op de knieën te krijgen met ongekend zware beschietingen. Met het mislukken van deze aanpak beperken de Russen mogelijk de hoeveelheid af te schieten munitie.
Een andere optie is dat Rusland zijn kanonnen concentreert op enkele specifieke locaties. Soledar en Bachmoet zijn daar schrijnende voorbeelden zijn. Ook in het meer zuidelijk gelegen Zaporizja stijgt het aantal Russische raketten en granaten naar 4000 per dag. De New York Times meldde woensdag dat de artillerieaanvallen van de Russen zich op hetzelfde niveau bevinden als in september.
Rusland schraapt hiervoor waarschijnlijk alle wapendepots in het land leeg. Bovendien halen de Russen alle beschikbare artilleriemunitie uit magazijnen in Wit-Rusland, zegt Kyrylo Budanov, hoofd van de militaire inlichtingendienst GUR.
Toch wijzen Russische militaire bloggers, Britse inlichtingendiensten en het Amerikaanse Institute for the Study of War (ISW) aanhoudend op munitietekorten van het Russische leger. De Britten meldden eind vorig jaar al dat de Russen „niet over voldoende artilleriemunitie beschikken om grootschalige offensieve operaties te ondersteunen.”
Volgens de Amerikaanse denktank ISW belemmert het „onvermogen van de Russische defensie-industrie” om munitietekorten aan te pakken het vermogen van Russische troepen om offensieve operaties in Oost-Oekraïne in 2023 te ondersteunen.”
Met 500.000 Russen binnen de landsgrenzen –of net erbuiten– heeft Oekraïne echter een serieus probleem. Tienduizenden militairen uitschakelen, is geen sinecure. Voor het afdwingen van een overwinning, deinst Moskou er niet voor terug tienduizenden militairen tegelijk op te offeren.
Verbruik
Rusland beschikte voor de oorlog over ongeveer 17 miljoen granaten, stelde het Defense Intelligence Center (DIC) in Estland onlangs. „Daarvan heeft het Russische leger er 10 miljoen verbruikt”, schat kolonel Margo Grosberg, hoofd van de Estse inlichtingendienst, gespecialiseerd in het bespioneren van Rusland.
Rusland produceerde voor de oorlog ongeveer 1,7 miljoen granaten per jaar. Dankzij de productieverhoging van de industrie en de resterende 10 miljoen granaten kan Rusland de oorlog nog zeker een jaar volhouden, verwacht Grosberg. De chef spionagedienst wijst daarbij op het omvangrijke Russische wapenarsenaal, met het „heel, heel grote aantal” artilleriesystemen.
Kruisraketten
Een andere indicatie voor slinkende voorraden wapens en munitie is het feit dat Rusland volgens Britse inlichtingendiensten veertig jaar oude nucleaire kruisraketten op Oekraïne afvuurt, waarvan de kernkop is verwijderd. Deze ‘loze’ projectielen moeten, vergezeld van raketten met explosieven, de luchtafweer van Oekraïne overweldigen.
Het Russische leger zet „alles wat kan bewegen” in tijdens de oorlog in Oekraïne en valt nu terug op Iraanse drones en S-300-raketten voor luchtverdediging, zegt Andriy Yusov van het ministerie van Defensie in Kiev. „Het raketpotentieel van de vijand neemt af. Ze kunnen zo’n hoge intensiteit niet volhouden.”
Het aantal Russische raketten voor de korte en lange afstand vermindert snel. De Russen beschikken nog maar over pakweg 19 procent van de 2257 (kruis-)raketten voor de lange afstand, meldde het Oekraïense ministerie van Defensie in een recent overzicht. Het aantal tactische raketten voor de kortere afstand bevindt zich op 78 procent van de vooroorlogse voorraad, stelde Oekraïne. Cijferoverzichten zijn lastig onafhankelijk te verifiëren.
Alles uit de kast
Rusland trekt alles uit de kast om de tekorten het hoofd te bieden. Moskou neemt daarbij zijn toevlucht tot Iran en Noord-Korea. De Russen kochten zeker 1750 Iraanse Shahed-131- en -136-drones voor zelfmoordaanvallen op burgerdoelen en energienetwerken in Oekraïne. Bovendien zou het Kremlin ballistische raketten aanschaffen in Iran.
Om de munitievoorraden aan te vullen, geeft Moskou de industrie opdracht om in ploegendiensten meer wapens en munitie te produceren. De hoeveelheden zijn echter te beperkt. Westerse analisten denken dat Rusland zeker vijf jaar nodig heeft om z’n voorraden weer op peil te brengen.
Het Kremlin kampt door westerse sancties met een tekort aan chips en halfgeleiders voor de productie van raketten, drones en gps-geleide granaten, ook al stromen deze essentiële onderdelen nog altijd op grote schaal via de achterdeur binnen.
Niet rooskleurig
Ook Kiev kampt met tekorten. De hoeveelheid beschikbare munitie aan Oekraïense kant is weinig rooskleurig. „Kiev wordt steeds afhankelijker van het Westen”, legt HCSS-defensiespecialist Bolder uit. „De voorraden Oekraïense granaten uit het Sovjet-tijdperk zijn allang op. Het Westen draait nu aan de kraan in Kiev.”
De VS en westerse bondgenoten hebben vele honderdduizenden 155 mm-granaten –de NAVO-standaard– ingevlogen naar Oekraïne voor de Pantserhouwitsers, de M777- en de Caesar-artilleriesystemen. Europese landen kijken daarbij doorlopend aan tegen de bodem van hun munitieopslagplaatsen.
Europese leiders vragen daarbij zich af hoelang ze nog in staat zijn zichzelf te verdedigen, mocht het conflict met Rusland zich uitbreiden naar de rest van Europa. Ook de Amerikaanse voorraden zijn niet onuitputtelijk.
Niet voorbereid
Amerikaanse munitieproducerende bedrijven zijn „niet voldoende” voorbereid op de huidige dreigingen in de wereld, waarschuwt Seth Jones van het Centrum voor Strategische en Internationale Studie (CSIS). Bij een conflict met China om Taiwan zitten de Amerikanen „waarschijnlijk binnen een week” zonder munitie, zoals bijvoorbeeld gps-geleide raketten.
Door de tekorten aan munitie halen de VS noodgedwongen grote hoeveelheden granaten uit opslagplaatsen in Zuid-Korea en Israël, meldde de New York Times recent. De Amerikanen brengen naar verluidt 300.000 granaten uit Israël over naar Oekraïne. De VS beloven de reserves zo snel mogelijk aan te vullen. Het Pentagon slaat al jaren munitie op in Israël voor eventuele conflicten in het Midden-Oosten.
De defensie-industrie in het Westen komt langzaam op stoom. De VS werken aan een verzesvoudiging –500 procent– voor de productie van 155 mm-artilleriegranaten in twee jaar tijd, zo bleek tijdens de wapendonorconferentie in Ramstein. Ook andere westerse landen verhogen de productie. „Het aantal wapenfabrieken is echter klein, de rij wachtenden groot”, stelt defensie-expert Bolder.
Bloedvergieten
Oekraïne en Rusland maken zich op voor een voorjaarsoffensief, waarschijnlijk de meest intense fase in de oorlog tot nu toe. Kiev wacht op westerse tanks, Rusland op de instroom van beter opgeleide rekruten. Nog meer bloedvergieten lijkt onvermijdelijk.
