De EU begon al in 1996 met een ambitieus project om alle nationale elektriciteitsmarkten te integreren. De grensoverschrijdende handel in elektriciteit zou de consument verzekeren van toegang tot de goedkoopste beschikbare stroom en zorgen voor een stabielere energievoorziening van de EU. De interne elektriciteitsmarkt zou in 2014 moeten zijn voltooid maar is dat nog altijd niet.

De groothandelsprijzen verschillen nog steeds aanzienlijk tussen de 27 lidstaten en de detailhandelsprijzen worden sterk beïnvloed door nationale belasting- en netwerktarieven. Elektriciteitsproducenten, -leveranciers en -makelaars kunnen door de verschillende regels in de EU gebruik maken van achterdeurtjes, terwijl door onvoldoende toezicht op misbruik en prijsmanipulatie de risico’s vooral op de consument worden afgewenteld, aldus de rekenkamer.

Sinds 2015 is gemiddeld in de EU volgens de ERK ook nauwelijks vooruitgang geboekt met de uitbreiding van de grensoverschrijdende transmissiecapaciteit. Nederland heeft voor het transport van elektriciteit grensoverschrijdende netwerkverbindingen, zogenoemde interconnecties opgebouwd met Duitsland, België, het Verenigd Koninkrijk, Denemarken en Noorwegen.

Het rapport van de ERK had betrekking op de periode 2015 tot eind 2021. Inmiddels is de EU door de Russische inval in Oekraïne begin 2022 in een energiecrisis beland met extreem hoge gas- en elektriciteitsprijzen. Die maakt een versnelde, verhoogde inzet van hernieuwbare energiebronnen voor stroomopwekking noodzakelijk. De Europese Commissie komt naar verwachting nog dit voorjaar met voorstellen over de hervorming van de elektriciteitsmarkt.