Unaniem stemde de commissie maandag voor de aanbeveling dat de oud-president voor de rechter moet verschijnen. Of het zover komt is niet duidelijk. De commissie geeft een advies aan de minister van Justitie, die vervolgens een besluit moet nemen.

De aanklachten die tegen de president ingebracht worden, zijn niet mis. De commissie beschuldigt Trump van vier strafbare feiten: het verstoren van het democratisch proces, samenspanning om onwaarheden te verspreiden, samenzwering tegen de VS en het aanzetten tot een ”revolte”.

Dat laatste is de meest zware beschuldiging. Die is echter ook het moeilijkst te bewijzen. De commissie gebruikt hiervoor een oude wet die nog stamt uit de tijd van de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865). Vandaar het gebruik van het verouderde woord ”revolte”, dat misschien nog het best vertaald kan worden met ”oproer”.

Juist op dit punt is de bewijsvoering het lastigst. De commissie zegt dat Trump op 6 januari 2021 de samengekomen menigte welbewust opriep om het Capitool te bestormen. Daartoe zou er een vooropgezet plan zijn. Maar dat is moeilijk vast te stellen.

Degenen die Trump steunen stellen echter dat hij slechts een politieke rede heeft gehouden voor een menigte vreedzame demonstranten die vervolgens -zonder zijn persoonlijke bedoeling– uit de hand liep. De zender Fox News doet dat bijvoorbeeld.

De commissie, die maandenlang onderzoek deed en honderden getuigen hoorde, kan niet zelfstandig overgaan tot vervolging. Of het ministerie van Justitie het advies opvolgt, is afwachten.

Het ministerie zal dat pas doen als het zijn eigen onderzoek heeft afgerond. Vorige maand benoemde minister Merrick Garland de jurist Jack Smith als speciaal aanklager voor het Trump-onderzoek. Daarbij gaat het niet alleen om diens rol bij de Capitoolbestorming, maar ook om de (geheime) documenten die bij een huiszoeking in Mar-a-Lago, het huis van de oud-president in Florida, zijn gevonden.

De voorzitter van de parlementaire onderzoekscommissie, Bennie Thompson, noemt de vervolging van de voormalige president noodzakelijk. „Trump had de verkiezingen verloren en dat wist hij. Als Amerika wil overleven als land van recht en democratie, dan mag dit nooit meer gebeuren.”

Het besluit om Trump te vervolgen, is voor minister Garland als het doorhakken van een Gordiaanse knoop. Afzien van rechtsvervolging betekent dat er in de VS kennelijk ruimte is om aanvallen te doen op de democratie. Bovendien valt dat niet te rijmen met de veroordeling van andere betrokkenen bij de Capitoolrellen.

In het geval de minister wel overgaat tot vervolging van de oud-president, dan is het risico dat de rechter in de VS verweten wordt politieke processen te voeren. Trump heeft zich immers in oktober kandidaat gesteld voor de presidentsverkiezingen van 2024. En in het algemeen is de Amerikaanse rechter terughoudend om dan iemand te dagvaarden.

Het advies van de onderzoekscommissie dat Trump vervolgd moet worden loopt vooruit op de presentatie van het volledige onderzoeksrapport. Dat staat voor komende woensdag op de agenda. De commissie heeft daar haast mee gemaakt omdat in januari het Huis van Afgevaardigden in nieuwe samenstelling bijeenkomt en de Democraten dan geen meerderheid meer hebben. De Republikeinen hebben al aangekondigd direct achter het onderzoek van de commissie een punt te zetten.

Dat laatste betekent ook dat er geen gevolg zal gegeven worden aan de aanbeveling om enkele medewerkers van Trump te vervolgen vanwege hun betrokkenheid bij de Capitoolrellen. De voornaamste van die betrokkenen is John Eastman, de juridisch adviseur van de oud-president. Hem wordt verweten de bedenker van de „couppoging” te zijn.
Nep
Op zijn Truth Social-platform noemt Trump de aanbeveling van de commissie een poging om zijn kandidatuur bij de presidentsverkiezing van 2024 te ondermijnen. Volgens hem zijn de beschuldigingen nep. „Dit hele gedoe om mij te vervolgen is net zoals de afzettingsprocedure was: een poging van de Democraten om mij en de Republikeinse Partij buitenspel te zetten.”