Hoogleraar: Rutte sprak de woorden waar je op hoopt
Premier Mark Rutte heeft in zijn toespraak waarin hij excuus aanbood voor het Nederlandse slavernijverleden „een heleboel woorden genoemd waarvan je hoopt dat ze erin staan of gezegd worden. Hij heeft zijn woorden heel zorgvuldig gekozen, ik ben prettiger verrast dan ik verwacht had. Zijn tekstschrijver was heel goed.” Dat zegt Alex van Stipriaan Luïscius, emeritus hoogleraar Caribische geschiedenis aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Van Stipriaan Luïscius vindt het onder meer goed dat Rutte zei dat het verleden doorwerkt in het heden. „Het gaat niet alleen over het verleden, maar ook over wat dat in het hier en nu betekent. Als dat met zoveel woorden wordt erkend, is dat een waardevolle stap.”
Rutte zei ook dat hij tijdens een recent bezoek aan Suriname heeft geleerd dat het slavernijverleden „ook spiritueel” ingrijpt in het dagelijks leven van mensen nu. Van Stipriaan Luïscius: „Dat is positief, het betekent dat hij heeft geluisterd. Het zal Nederlanders niet veel zeggen, maar op de eilanden en in Suriname is die term heel belangrijk. Het is een erkenning van de pijn die mensen toen is aangedaan. Het gaat over respect voor voorouders, degenen die in slavernij hebben geleefd. Je voorouders leven met jou. Spirituele pijn wordt overgedragen, die eindigde niet toen de mensen stierven.”
Van Stipriaan Luïscius is wel wat terughoudend. „Het is heel goed dat Rutte een aantal keren heeft benadrukt dat de excuses een komma zijn en geen punt, dat het een proces is dat doorgaat. Dat koppelde hij aan een proces van heling, maar daarin gaat hij te snel.” De hoogleraar mist namelijk wat Nederland concreet wil doen, bijvoorbeeld tot 1 juli, de dag waarop het 150 jaar geleden is dat de laatste tot slaaf gemaakten vrij werden gelaten. „Dat geeft een beetje het gevoel dat we moeten oppassen dat het bij woorden blijft. Je moet er ook consequenties aan verbinden, pas dan begint het proces van heling.”
In de aanloop naar de excuses was er veel te doen over de datum. Belangengroepen wilden dat het kabinet zou wachten tot 1 juli volgend jaar. „Dat was ongelofelijk dom, onhandig en respectloos van het kabinet. Je kunt niet excuses maken voor het feit dat je eeuwenlang een dominante positie hebt ingenomen en dan net zo dominant bepalen wat de termen van de excuses zijn. Dat voelde koloniaal aan. Voor mij is niet duidelijk waarom het nou per se vandaag moest. Bij sommige mensen zal het wel even duren voor de plooien zijn gladgestreken. Maar ik zou het jammer en niet verstandig vinden als mensen de excuses niet accepteren. Nu is er beweging, dan moet je doorpakken.”