Volgens de raming zakt het gemiddelde bedrag waarvoor huizen van eigenaar wisselen in beide jaren met dik 3 procent. Dit betekent een forse bijstelling van de verwachtingen van de centrale bank. Die ging er bij zijn laatste voorspelling in juni nog vanuit dat de huizenprijzen zouden blijven stijgen. Ook economen van bijvoorbeeld Rabobank en ING voorzagen bij recente ramingen nog niet zo’n sterke prijsval.

Belangrijkste reden voor de prijsdaling is het oplopen van de hypotheekrente. In de loop van dit jaar is die rente ongeveer 3 procentpunt gestegen. Daardoor kunnen mensen minder geld lenen voor de aanschaf van een huis. Een half jaar terug had DNB niet voorzien dat de hypotheekrente dit jaar zo hard zou oplopen. Ook blijft er bij veel mensen minder geld over om in een nieuw huis te steken door de hogere energieprijzen.

De voorspelling is wel met meer onzekerheid omgeven dan gewoonlijk. Dit is omdat de woningmarkt zich op dit moment rond een omslagpunt lijkt te bevinden. Volgens DNB kan een verandering van het algemene sentiment zomaar als een vliegwiel fungeren, waardoor de prijzen tijdelijk sterker kunnen dalen of stijgen dan nu wordt voorzien.

DNB-hoofdeconoom Olaf Sleijpen ziet in de prognose niet direct reden om zich zorgen te maken. Dat de woningmarkt na jaren van prijsstijgingen afkoelt is volgens hem ook „echt wel wenselijk”. Verder denkt DNB niet dat er snel zoveel huishoudens met hun hypotheek onder water komen te staan als na de financiële crisis gebeurde.

Nederland kampt ook nog steeds met een groot tekort aan huizen. Het inlopen van dat tekort zou volgens Sleijpen wel trager kunnen gaan dan gehoopt. Door een combinatie van onzekerheid op de woningmarkt, hogere rente en stijgende bouwkosten is het momenteel lastiger om bouwprojecten van de grond te krijgen. DNB denkt dat de investeringen in nieuwe woningen onder druk komen te staan.

Ook de recente uitspraak van de Raad van State over de bouwvrijstelling voor stikstofuitstoot zorgt naar verwachting voor een daling in het aantal bouwvergunningen volgend jaar, aldus DNB. Vorige maand besliste de hoogste rechter dat bouwprojecten niet meer automatisch toestemming krijgen om tijdelijk stikstof uit te mogen stoten. Door die uitspraak dreigen veel bouwplannen vertraging op te lopen.