Overal waar het oog reikt, schijnt de techniek de natuur te overheersen. En ook wij mensen zijn vrijwel dag en nacht omsloten door kunstmatige omhullingen, zoals gebouwen en voertuigen. Technologische systemen bepalen ons doen en laten. Ze slokken onze arbeid en tijd op: wij zijn tot slaaf gemaakt. En het ziet er niet naar uit dat die vorm van slavernij snel voorbij is. Laat staan dat we in zo’n technocratie voor onze dwangarbeid door de regerende macht excuses aangeboden krijgen.

Vroeger dachten optimisten dat in de toekomst machines het werk zouden doen, en dat mensen dan op een ontspannen wijze konden genieten van hun vrije tijd. Dat is toch iets anders gelopen, want het aantal burn-outs is tot ongekende hoogte gestegen. We putten niet alleen de natuur, maar ook onszelf uit. We willen teveel, we kunnen teveel, en dus doen we teveel. Poëtisch gezegd: zeer door hebzucht voortgedreven, zijn wij slecht in sober leven; wie steeds meer wil komt in nood, want niets groeit oneindig groot. Daardoor loopt het kapitalisme vast: onbegrensd materialisme lukt niet bij gebrek aan materiaal. Ook ontstaat een tekort aan arbeiders, omdat met zulke perspectieven er minder kinderen geboren worden. Gek genoeg werken zij die wel optimistisch het maakbaarheidsdenken omhelzen daaraan mee. Net zoals het landschap met technische hulpmiddelen drastisch omgegooid is, denken ze zichzelf ook te kunnen verbeteren. Niet alleen qua uiterlijk, maar ook qua geslacht. Het resultaat is, net als bij de selectieve bodemexploitatie, funest voor de vruchtbaarheid.

Nu meedoen aan die ontwikkelingen via democratische wetgeving afgedwongen gaat worden, ontstaat vanuit christelijke kring meer georganiseerd protest. Maar de goede boodschap komt niet helemaal over als mannen met genderneutraal geschoren gezichten in klassiek kapitalistisch kostuum spreken over het eerbiedigen van de scheppingsorde. Dat getuigt niet direct van eenheid in gelaat, gewaad, en gepraat. Het is voor ons ook moeilijk om consequent te zijn. Maar gelukkig is dat voor de seculier en transhumanistisch denkenden niet anders. Want als mensen helemaal zichzelf mogen zijn, waarom zou je ze dan willen veranderen? Het is mooi dat de medische techniek meer mogelijkheden biedt om lichamen te onderhouden en te repareren, maar het schaadt mensen als ze daarmee worden verbouwd en getransformeerd. Net zoals het aangaan van bio-onlogische relaties een stabiele gezinsvorming frustreert en de juridische positie van kinderen onnodig complex maakt. Feministen en transgenders gaan ook niet prettig samen door één kleedkamerdeur. Zowel bij de mens als bij de natuur stuit de technische maakbaarheid op praktische grenzen. Veel crises zijn een gevolg van grensoverschrijdende keuzes: immigratie, vliegreizen, klimaatverandering, intimidatie, aanranding, een militaire invasie. Dat besef dringt wereldwijd door. Zelfs allerlei goedbedoelende organisaties bieden nu excuses aan voor grensoverschrijdend gedrag, niet alleen Artsen zonder Grenzen.

Belangrijk is dat er ook aan herstel gewerkt wordt. In rigoureus herverkavelde gebieden zijn oude waterlopen en houtwallen opnieuw aangelegd. Eerder verjaagde dieren keren terug. Niet tot ieders vreugde: bevers en wolven verstoren de waterstanden en bedreigen het vee. Maar zo vormen ze wel een natuurlijke tegenkracht tegen menselijke roofbouwpraktijken en verbeteren ze de ecologische balans. Evenzo nopen verstoorde maatschappelijke verhoudingen tot herstel van waarden en normen. Aldus worden niet alleen technocratische, maar ook democratische excessen ingeperkt. Uiteindelijk dwingt de schepping naleving van Gods wetten af. De werkelijkheid is intrinsiek theocratisch.

Het zou mooi zijn wanneer iedereen de Bijbel als de gebruiksaanwijzing bij het leven zou lezen. Dan kon men zonder schade en schande wijs worden. Maar hoe dan ook wordt het kwade begrensd. Naarmate menselijke regels en praktijken meer met de natuurwetten strijdig zijn, houden ze minder lang stand. Wees dus zorgzaam, maar niet bezorgd: God regeert.

De auteur is adviserend ingenieur.