De inwoners van Zimbabwe weten van oudsher hoe ze moeten omgaan met torenhoge inflatie. Geconfronteerd met een instortende Zimbabwaanse dollar wenden velen zich tot vee als stabielere valuta.

In 2007, toen de Zimbabwaanse munt waardeloos werd door de inflatie, schakelde de toen 54-jarige Langton Musaigwa over op vee als betaalmiddel.

Hij was niet de enige. Vele van zijn dorpsgenoten in Mataruse in het Mberengwa-district, volgden zijn voorbeeld. In een mum van tijd werd vee de nieuwe valuta. Ondertussen ging de Zimbabwaanse dollar door de inflatie in rook op.

„We hadden geen keus. Het bleek dat vee het enige geld was dat zijn waarde behield in tegenstelling tot de Zimbabwaanse bankbiljetten. Die werden elke dag minder waard omdat de prijzen de pan uit rezen”, vertelt Musaigwa.

Veel dorpelingen die toen door de inflatie werden getroffen, vonden het wondermiddel in hun veestapel. De koeien kon door de dorpelingen worden verhandeld voor waardevolle goederen of diensten, aldus Musaigwa,

Zijn dorpsgenote, de 67-jarige Neliswa Mupepeti, heeft haar leven zelfs te danken aan het overschakelen op vee als betaalmiddel.

„Ik werd ernstig ziek en kon niet meer zelfstandig lopen. Ik moest een van mijn koeien gebruiken om een lokale schooldirecteur te betalen om me met zijn auto naar Zvishavane te vervoeren voor een medische behandeling in 2008”, vertelt ze.

Op dat moment piekte de inflatie in Zimbabwe op 231 procent. Zvishavane is een Zimbabwaanse mijnstad in de provincie Midlands, in het zuiden van het land.

Veertien jaar later is het spook van de inflatie weer opgedoken in het Zuid-Afrikaanse land. Vee is opnieuw een betaalmiddel geworden omdat mensen met een grote boog om de waardeloze lokale munt heen lopen.

Maar van 2009 tot 2013, onder de eenheidsregering die volgde op de omstreden verkiezingen van 2008, kende Zimbabwe enige monetaire stabiliteit omdat de autoriteiten het gebruik van de Amerikaanse dollar en veel andere regionale valuta toestonden.

Veel inwoners van Mberengwa, zoals Musaigwa en Mupepeti, hebben de torenhoge inflatie al eerder meegemaakt. Ze kennen de trucs om te overleven.

„We zijn moeten terugkeren naar het gebruik van vee als geld. Ik kan u vertellen dat ik hier onlangs een kar en een fiets heb kunnen kopen met slechts één koe, omdat de dorpelingen de plaatselijke munt niet willen accepteren. Velen hebben de populaire Amerikaanse dollar niet, en vee is de gemakkelijk beschikbare valuta geworden”, zegt Musaigwa.

Inflatie van 269 procent

De inflatie in Zimbabwe bedraagt volgens het Nationaal Bureau voor de Statistiek van Zimbabwe momenteel 269 procent. De lokale munt zakt steeds verder weg ten opzichte van internationale valuta zoals de Amerikaanse dollar.

Aangezien vee in valuta verandert, kost één enkele koe in Zimbabwe tegenwoordig ongeveer 400 Amerikaanse dollar.

Om hun waarde te behouden, hebben veel Zimbabwanen die toegang hebben tot Amerikaanse dollars, meer vee moeten kopen. Zo ook de 67-jarige Tinago Muchahwikwa uit het district Mwenezi. Zijn kinderen die in het buitenland werken sturen hem dollars op.

„Geld, hetzij Amerikaanse dollars of een andere munteenheid, heeft de neiging om op elk moment aan waarde te verliezen. Maar vee, zolang ze goed gevoed zijn en regelmatig behandeld worden tegen eventuele ziekten, blijven hun waarde behouden. Bovendien kan men ze ruilen wanneer het nodig is”, legt Muchahwikwa uit.

Vermogen

Zelfs voor de 40-jarige Admire Gumbo, een Zimbabwaan die in Kaapstad in Zuid-Afrika woont, is investeren in vee de manier geworden om terug te keren naar zijn geboortedorp in Mwenezi.

„Thuis koop ik met mijn geld vee, want als ik me thuis vestig, wil ik niet lijden. Als mijn veestapel toeneemt, betekent dat ook een toename van mijn persoonlijk vermogen”, vertelt Gumbo.

Als arbeider op een druivenkwekerij in Kaapstad, schept Gumbo op over zijn kudde van vijftien koeien die hij in zijn geboortedorp heeft gekocht.

Veel Zimbabwanen verzachten de impact van de inflatie dus door de aankoop van vee. Onlangs heeft de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN (FAO) officieel verklaard dat vee goed is voor 35 tot 38 procent van het bruto binnenlands product van het Afrikaanse land.

„Ik heb ervoor gezorgd dat mijn moeder vee voor mij koopt als ik haar geld opstuur, in plaats van het geld op te sparen. Het heeft namelijk geen zin om Zuid-Afrikaanse rands te wisselen naar Zimbabwaanse dollars. Door de gemanipuleerde wisselkoers is wat men overhoudt verwaarloosbaar”, zegt Gumbo.

Veebanken

Door de inflatie worden zelfs stedelingen zoals de 51-jarige Kaitano Muzungu gedwongen om zaken als zonnepanelen te hamsteren. Die kunnen ze dan met dorpelingen ruilen tegen vee, om zo alsnog de waardeloze lokale munt te mijden.

„Wanneer ik het vee krijg door mijn zonnepanelen in de dorpen te ruilen, voeder ik de dieren om hun gewicht te verhogen. Zo kan ik ze verkopen aan slagerijen in de stad Harare tegen Amerikaanse dollars. Ik hou de winst bij en blijf zonnepanelen bestellen om de handel met de dorpen waar ik vee kan krijgen draaiende te houden”, legt Muzungu uit.

Nu veevaluta in heel Zimbabwe terrein wint, hebben ondernemende Zimbabwanen veebanken opgericht. Daar zijn investeringen in vee een ware sensatie geworden.

Ted Edwards, ceo van de opkomende veebank Silverback Asset Managers, heeft naar eigen zeggen een beleggingsvehikel opgericht waarin Zimbabwanen kunnen investeren in vee met behulp van de lokale valuta. In dit model wordt de waarde van het kalf toegevoegd aan de portefeuille van de klant wanneer een koe nakomelingen voortbrengt.