De jeugd is bijzonder geïnteresseerd in politiek. Nog nooit werden lessen maatschappijleer over politieke besluitvorming met zo veel aandacht gevolgd als dit jaar. Het ligt aan de opkomst van Fortuyn. Een leergesprek van meer dan een halfuur over de opkomst van deze man wordt in de vierde klassen havo en vwo met aandacht gevolgd. Bijna alle jongens zijn positief over hem. Bij de meisjes ligt dat genuanceerder, een iets grotere meerderheid is positief, een minderheid negatief. Vraag je vervolgens waarom ze zo over hem denken, dan wordt allereerst genoemd dat de politiek nu weer spannend is. Wat was het de afgelopen jaren saai geworden. Nog een voordeel: Fortuyn heeft een eind gemaakt aan de arrogantie van paars! PvdA en VVD stonden samen bijna constant op winst en vooral die zelfingenomen liberalen onder hun olijke lijsttrekker Dijkstal dachten nu eindelijk eens de grootste partij te worden. Het lijkt er nu op dat ze de grootste verliezer zullen worden bij de aankomende verkiezingen. En dat lijkt me hun verdiende loon sinds ze het door Bolkestein voorgestelde waarden- en normendebat verre van zich hebben geworpen. Vrijheid-blijheid is het ideaal van Dijkstal, maar daar kun je toch geen land mee regeren.

Er is nog meer positiefs te noemen. Dijkstal moet nu gaan spreken in Jip-en-Janneketaal. Het is te hopen dat alle politici zich deze taal wat eigen gaan maken. Sinds Lubbers was politiek niet alleen saai, maar ook wolliger geworden. Helemaal een pluspunt is het feit dat Fortuyn door zijn opkomst aandacht vraagt voor problemen die jarenlang zijn blijven liggen. Veiligheid, asielzoekersbeleid en minderhedenproblematiek kregen wel aandacht van de heren politici, maar dat het op die punten niet zo erg goed ging, mocht niet van de daken worden verkondigd. Sinds 11 september ging het al wat beter in dit opzicht, maar door Fortuyn is deze openheid uitermate versterkt.

Mediahype
Premier Kok heeft gezegd dat Fortuyn een mediahype is. Ik geloof dat hij gelijk heeft. Fortuyn heeft zijn grote aanhang vooral te danken aan de grote aandacht die de media aan hem besteedt en aan het feit dat hij op die media zo sterk overkomt. Veel mensen stemmen op personen, niet op een ideologie of een partij met standpunten die hen aanspreken. Natuurlijk moet de persoon wel een paar standpunten uitdragen die mensen aantrekkelijk vinden, bij voorkeur iets waar veel mensen last van hebben. Uitstraling of imago, daar gaat het tegenwoordig om in de politiek.

Dit is in Amerika begonnen. Het eerste bekende voorbeeld is het lijsttrekkersdebat tussen de presidentskandidaten Nixon en Kennedy. Op de radio kwam Nixon heel goed over met zijn argumenten, maar op de tv kwam Kennedy het beste over, hij zag er ’beter’ uit. Dus won hij de verkiezingen. Deze ontwikkeling culmineerde in de keuze van Reagan als president, een ex-filmacteur. Hij wist precies hoe je de media moet bespelen en goed moet overkomen. Dus won hij tot tweemaal toe de verkiezingen, ondanks het feit dat hij verschillende verkiezingsbeloften brak.

Ook het gegeven dat de media veel aandacht aan hem besteden speelt Fortuyn in de kaart. De media versterken elkaar in dat opzicht, omdat de een er veel over schrijft gaat de ander het ook doen en gaat het de ’agenda’ van de mensen beheersen, zoals dat bij het vak maatschappijleer heet.

Op grond van het tot nu toe geschrevene kunnen we concluderen dat we allemaal blij moeten zijn met de opkomst van de Fortuyn. Die conclusie mag u van mij ook gerust trekken. We moeten er alleen één kanttekening bijzetten. Dat is deze: Wat jammer dat hij onder de leerlingen van de gereformeerde gezindte ook zo veel steun vindt. Dat de wereld achter Pim aanloopt lijkt logisch, maar dat onze leerlingen zo gevoelig voor hem zijn, vind ik bepaald een aanfluiting.

Bijna alle jongens denken over het algemeen positief over hem. Op Fortuyn hebben ze best wel wat aan te merken, maar… hij komt tenminste op tegen al die allochtonen. En hij zegt die andere politici eens duidelijk de waarheid. De meeste leerlingen weten wel te vertellen hoe het ging op het lijsttrekkersdebat na afloop van de gemeenteraadsverkiezingen. Melkert en Dijkstal hadden niets tegen hem in te brengen. Dus…!

Antisociaal
Het is heel opvallend dat reformatorische leerlingen zich zo sterk door deze ’wereldse’ ontwikkelingen laten beïnvloeden, en dat Fortuyns opvattingen over asielzoekers zo veel aantrekkingskracht op hen uitoefenen, dat bijna alle jongens -over het algemeen veel negatiever over allochtonen dan meisjes- hem steunen. Een groot deel van de meisjes trouwens ook. Dat zou ouders en docenten uit de gereformeerde gezindte toch een klap in het gezicht moeten zijn.

Het Reformatorisch Dagblad heeft er meermalen op gewezen dat Fortuyn ten opzichte van paars echt geen verbetering is. In sommige opzichten zijn we onder hem waarschijnlijk nog slechter af, aangezien hij beslist antisociale opvattingen koestert. Zijn visie op de zorg voor de medemens en op naastenliefde is welhaast tegenovergesteld aan de reformatorische. Hij wil afschaffing van de kinderbijslag, de huursubsidie en de bijstand van alleenstaande moeders. Verder is hij blij met de abortus-, euthanasie- en homohuwelijkwetgeving, en een groot voorstander van het individualisme - geen wonder voor iemand die zichzelf zo hoog heeft staan. Dit alles moet ten minste toch kippenvel bezorgen bij het idee hem als premier te hebben. Oké, Melkert en Dijkstal zijn ook niet veel, maar is Fortuyn een betere kandidaat?

In de bewuste 4-vwo-klas werd onlangs een presentatie gehouden over het postmodernisme. Alle grote verhalen (socialisme, liberalisme, christendom) hebben afgedaan, het gaat nu alleen nog maar om persoonlijke ervaring, om wat ik zie als waar en goed. Is Fortuyn geen belichaming van deze geesteshouding? Moeten we achter zo iemand aanlopen?

Fortuyn is een mediahype, een product van de veramerikanisering van de politiek en een postmodern verschijnsel. En toch spreekt hij veel van onze jongeren aan. Weer een bewijs dat jeugd en ook ouders openstaan voor „alle wind van leer” en dus waakzaam moeten zijn.

De auteur is docent geschiedenis en maatschappijleer aan het Van Lodensteincollege en tweede voorzitter van de SGP-jongeren.