De ramp die zich aan de kusten van Zuid-Azië en Oost-Afrika voltrok door de vloedgolven die volgden op de zeebeving van 26 december bewoog Nederland tot zijn grootste liefdadigheidsactie tot nu toe.

Woensdag al, een dag voor de nationale acties op radio en televisie, overtroffen de giften op giro 555 van de Samenwerkende Hulporganisaties (SHO) het oude record van de Kosovo-actie in 1999. Toen haalden de SHO 52 miljoen euro op.

Commerciële en publieke radio- en televisiestations sloegen donderdag de handen ineen om zo veel mogelijk geld binnen te halen waarmee de nood van de slachtoffers gelenigd kan worden.

Het NOS Journaal en RTL Nieuws wisselden reportages uit, gemaakt in Indonesië en Sri Lanka. De zenders Nederland 2, RTL4 en SBS6 maakten een gezamenlijk programma.

Het werd een tv-show met informatie afgewisseld door optredens van artiesten. Volgens de organisatoren is dat de beproefde methode om geld op te halen. „Je moet niet een zuiver informatieprogramma maken. Kijkers haal je binnen met artiesten.”

De sfeer van de uitzending was er een van een showavond. Presentator Paul de Leeuw probeerde gewild grappig te zijn en gaf verschillende gasten „de zoen van een tsunami.”

Burgemeester Leers van Maastricht, onlangs verkozen tot de beste burgemeester van Nederland, maakte deel uit van het belteam, maar had ook een cheque bij zich. De inwoners van Maastricht en omstreken hebben 687.000 euro bijeengebracht.

De voorzitter van de Nederlandse Moslim Raad riep alle moskeeën in Nederland ertoe op geld te storten en overhandigde namens zijn kleinkinderen alvast het bedrag van 768,92 euro.

Honderden mensen stonden voor de studio in Hilversum in de rij om een bedrag aan te bieden. Een zorgverzekeraar kwam ’zomaar’ 1 miljoen euro aanbieden, Schiphol 310.000 euro, het Nederlands voetbalelftal 60.000. Ook kinderen kwamen langs. Thom en Rick verkochten voor 165 euro aan waxinelichtjes, de 6-jarige Dennis bracht 30 euro aan statiegeld van lege flessen.

Bisschop Simonis sprak van „een vloedgolf van solidariteit.” Ook premier Balkenende was aanwezig in de studio en riep de Nederlanders ertoe op samen de mensen in Azië te helpen. Presentator Paul de Leeuw nodigde Balkenende uit het belteam te helpen. Het jasje ging uit en de minister-president nam plaats achter de telefoon. Zijn eerste beller zegde 100 euro toe.

Balkenende zat vlak bij zijn voorganger, oud-premier Kok. Volgens hem belden er vooral „eenvoudige mensen” die 10 of 20 euro toezegden. „Geweldig allemaal.”

Op de Dam in Amsterdam waren ruim 25.000 mensen op de been voor het benefietconcert dat ook was georganiseerd door Radio 555. Verschillende artiesten gaven belangeloos een optreden.

Onder de duizenden bedrijven, particulieren en instellingen die een bijdrage leverden voor giro 555, waren er die dat deden via een regionale omroep. In Drenthe werd zo meer dan 1 miljoen euro opgehaald. Omroep Friesland zond een belactie uit, waarbij het Friese bedrijfsleven ook ruim 1 miljoen euro doneerde.

Volgens hoogleraar filantropie T. Schuyt hebben vooral de massale media-aandacht en de speciale band van de Nederlandse bevolking met Indonesië en Thailand geleid tot een ongekende gulheid van het Nederlandse volk.

Schuyt stelt dat een succesvolle actie aan twee eisen moet voldoen: de ramp moet voldoende onder de aandacht worden gebracht en mensen dienen zich erdoor aangesproken te voelen. Aan media-aandacht is volgens Schuyt zeker geen gebrek geweest. „Het journaal bericht tot nu toe elke dag uitvoerig over de ramp. Dagelijks komen weer nieuwe feiten aan het licht.”

De Nederlandse bevolking heeft volgens Schuyt een speciale band met het rampgebied en voelt zich daardoor aangesproken door de ramp. „Nederland heeft vanwege het koloniale verleden een relatie met Indonesië. Daarnaast is Thailand een favoriet vakantieland voor veel landgenoten. Veel mensen zijn er geweest of kennen zelfs mensen die eind december in de Thaise vakantieplaatsen waren. Daardoor zijn mensen sneller bereid geld te storten dan wanneer een ramp in onbekend gebied gebeurt.”

Het grote maatschappelijk middenveld in Nederland heeft volgens Schuyt een voorname rol gespeeld in de inzameling van het recordbedrag. „Nederland is in dat opzicht een overgeorganiseerd land. Er bestaan zo veel stichtingen en organisaties en iedereen wil iets doen.” De hoogleraar vergelijkt het huidige Nederlandse gemeenschapsgevoel met acties tijdens internationale voetbaltoernooien. „Als iemand in een straat zijn huis oranje verft, volgen er meer. Dat is nu ook het geval, als de ene scholengemeenschap geld inzamelt, doet een andere dat ook.”