Dichte mist hangt over het haven- en industriegebied Vlissingen-Oost. De kerncentrale bij Borssele is daardoor totaal aan het zicht onttrokken. Op het parkeerterrein van het strandje De Kaloot aan de Westerschelde, op een steenworp afstand van de centrale, maken twee mannen zich klaar om in hun auto te stappen. Met kaplaarzen aan hebben ze op De Kaloot naar schelpen en fossielen gezocht. De twee, Hans Post en Frans de Jong, hebben ook gehoord van de plannen van het kabinet. „Het geeft mij een heel dubbel gevoel”, vertelt Post, afkomstig uit Diever (Drenthe). „Zeeland is met al dat open water een perfecte plek voor het opwekken van getijdenenergie. Omdat Poetin de gaskraan dichtdraait, kunnen mensen straks in de kou komen te zitten. Daardoor komt kernenergie weer in beeld. Aan de ene kant kan ik me dat voorstellen, maar je zadelt dan de volgende generatie wel op met het probleem van het langdurig radioactieve afval. De regering zou moeten kiezen voor een mix van energieopwekking: windenergie, zonne-energie en ook getijdenenergie. Dan heb je minder restafval.”

Zijn metgezel De Jong, uit Dordrecht, is het met Post eens. „Dit is kortetermijndenken”, zegt De Jong, „het vooruitschuiven van problemen, daar schieten we niet zoveel mee op. Maar dit is een politieke keuze. Of die ook consequent is, kun je je afvragen. Want een jaar of tien geleden gingen er overal stemmen op om van kernenergie af te stappen, juist vanwege het afvalprobleem. Het is een merkwaardige ommezwaai.”

Infrastructuur

Verderop doemt vanuit de mistflarden de gestalte op van Arnold (hij wil niet met achternaam in de krant). Hij maakt een wandeling terwijl hij een boterham eet. Hij is ondersteuner in de bedrijfsvoering van de kerncentrale Borssele, en schept een luchtje in zijn lunchpauze. „Kijk”, zegt hij, „dit besluit komt niet echt als een verrassing. Het lag in de lijn der verwachting omdat het kabinet op Prinsjesdag al de bouw van nieuwe kerncentrales aankondigde met Borssele als een van de mogelijke plekken. Als ik alles op een rij zet, vind ik deze keuze voor Borssele niet echt vreemd. De infrastructuur die je nodig hebt is hier al aanwezig, en bovendien staat er al een kerncentrale. Waarom dan niet op die plek er twee bijbouwen?”

Arnold denkt dat de Zeeuwen het besluit zullen accepteren. „Toevallig zag ik gisteren bij Omroep Zeeland filmbeelden uit 1973, het jaar waarin ‘Borssele’ in gebruik kwam. Mensen zeiden toen: „Ach, het is ook een fabriek, net als al die andere bedrijven in Vlissingen- Oost, want het is hier een industriegebied.” En: „Er moet toch ook werk zijn.” Ik denk dat de mening van de meeste Zeeuwen in de loop der jaren niet veel is veranderd. De bouw van die twee grote centrales levert inderdaad heel veel werk op.”

Arnold woont in Oostburg in Zeeuws-Vlaanderen. „Vlak over de grens staan ook vier kerncentrales, en voor het kernafval van Borssele staat hier om de hoek een prachtig complex van Covra, de organisatie voor radioactief afval, die het kernafval verantwoord en veilig bewaart. Oké, dat afval moet honderd jaar worden opgeslagen, maar wees eerlijk: weten wij wat over honderd jaar de uitstoot van CO2 over de hele wereld heeft aangericht? Daar stappen we ondertussen zó overheen.”

Wel bevreemdt het Arnold dat het kabinet nu dit besluit neemt terwijl in buurland Duitsland juist is besloten om een kerncentrale te sluiten. „Op Europese schaal is dat natuurlijk heel onlogisch.”

Raffinaderij

Samantha Gielisse (34) staat in de deuropening van haar woning aan het sfeervolle Plein in hartje Borssele. Ze belt met haar man Remco die aan het varen is. Remco staat op de speaker. Gielisse woont al bijna haar hele leven in Borssele, maar ze is geboren in Rotterdam. Met Rotterdamse nuchterheid stelt ze vast: „Ik heb helemaal geen probleem met die nieuwe centrales. Er staat er al één zo lang als ik hier woon en ik heb er nooit last van gehad. Kernenergie is een goede manier van energieopwekking. En als er dan toch al één staat, waarom dan niet nog twee er bij bouwen? Dat maakt niet veel verschil. Ik denk dat je van drie kerncentrales minder hinder hebt dan van één raffinaderij van Shell in Rotterdam.”

Haar man haakt inmiddels ook aan in het gesprek via het mobieltje en zegt: „Het radioactief afval wordt hier al opgeslagen en verwerkt bij Covra. Dan is het logistiek natuurlijk een minder grote uitdaging om die nieuwe centrales hier te bouwen dan elders in het land. Ik denk dat Borssele de beste plek is. Anders moet je elders in Nederland nóg zo’n afvaldepot neerzetten, dat lijkt me niet logisch. Je kunt maar het beste alles dicht bij elkaar hebben, dat maakt het een stuk makkelijker.”

Roofbouw

Eveline Wijsman kiepert een kruiwagen vol groenafval in de bladkorf op het Borsselse Plein. Wijsman komt uit het Limburgse Beek maar logeert bij haar moeder die in Borssele woont. Ze is „niet zo blij” met het kabinetsvoornemen. „Ik denk dat de komst van die kerncentrales in de hand zal werken dat de mensen straks nog meer elektriciteit gaan verbruiken dan ze al deden”, aldus Wijsman.

„Elektrisch is tegenwoordig een soort toverwoord en het aanbod schept immers de vraag. Ik vind dat we met z’n allen juist minder energie moeten verbruiken om zo minder roofbouw op de aarde te plegen. Het zit in de mens om te redeneren: is er meer stroom, dan maken we het ook op. En dat is niet goed. We zouden juist blij moeten zijn met minder. Ik ben opgegroeid in een klein huis. Als ik in de winter ’s ochtends wakker werd in mijn kamertje kon ik niet naar buiten kijken, omdat mijn raam was bevroren. Minister Kaag kan wel zeggen dat ze de kopjes met de hand wast, maar ik heb nog nooit een vaatwasser of een droger gehad. Nee, ik ben niet zo voor die nieuwe kerncentrales.”