Oekraïne: gasflessen als kerkklok
Elke keer als ik in de Donbas kom, is er minder van over. In de nieuwsberichten lezen we dat het front stilligt, maar dat klopt niet helemaal. De gevechten in het oosten van Oekraïne gaan elke dag door. Daarbij dringen de Russen elke maand enkele vierkante kilometers op.
Het is niet zozeer het verlies van het grondgebied dat opvalt, maar de toename van de verwoesting. Terwijl kleine drones het leven voor de militairen in de loopgraven onleefbaar maken, sturen de Russen grote drones af op de infrastructuur van de regio en alle gebouwen van formaat.
Dus kom ik elke keer als ik in de Donbas ben minder ver. Een aantal steden zijn inmiddels ontoegankelijk, want te gevaarlijk om erheen te rijden. Of worden door het leger omringd met fortificaties, in een poging de opmars van de Russen te stoppen. In de velden lukt dat niet.
Ook is er elke keer minder over van het erfgoed van de Donbas. Zo werd vorige week in het plaatsje Dobropillia een restaurant verwoest. Het gebouw stond al een tijd leeg, maar sprak mij —en vele anderen— aan wegens de prachtige architectuur. Nu resteert slechts een hoopje puin.
Een eindje verderop was een kerk gebombardeerd. Alle ramen waren uit het grote, vierkante gebouw geblazen. Een groepje mannen was bezig de gaten te dichten met houten planken. Te zien was dat er brand had gewoed.
Een kerk in Dobropillia, een stadje in de Donbas. Een drietal gasflessen dienen als kerkklok. beeld Michiel Driebergen
Een kerk in Dobropillia, een stadje in de Donbas. Een drietal gasflessen dienen als kerkklok. beeld Michiel Driebergen
Een man met een fiets staat na een aanval naast verbrande auto’s in Dobropillia. beeld AFP, Tetiana Dzhafarova. Dobropillia is een typisch stadje van de Donbas. Gevestigd in de jaren dertig, toen de Sovjet-Unie al bestond, was er niet eens een kerk gebouwd. Het cultuurpaleis vormde de spil van het stadje. Daar vonden de activiteiten plaats voor de ”pioniers”, de Partijleden van de toekomst.
Het verenigingsleven speelde zich af rond de kolenmijn. Er was een filmtheater, waar werd getoond hoe het leven was in de verschillende Sovjetrepublieken. In het restaurant vierden mijnwerkers hun familiefeesten en dronken ze een borrel na afloop van de ploegendienst.
Een lokale historicus vertelde me hoe, toen de Sovjet-Unie in 1991 ineenstortte, zijn grootmoeder zich haar christelijke wortels herinnerde. Het filmtheater was buiten gebruik geraakt. Dus werd daar de kerk gevestigd.
Geld voor een klokkentoren was er niet, laat staan voor een klokkenspel. De mijnwerkers vonden een oplossing. Ze zaagden van een drietal gasflessen de bodem af. Die hingen ze vervolgens ondersteboven op. Door op de flessen te slaan, riepen ze tot kerkgang op.
Terwijl ik het klokkenspel bewonder, komt een van de werkmannen aangelopen. Met z’n hamer en z’n beitel mept hij tegen de flessen. Die blijken een prachtige, heldere klank voort te brengen. Ze zullen de kerk restaureren, houdt de man vol, en er opnieuw hun kerkdiensten houden. Ondanks de dagelijkse dreiging van de Russische drones.
