PvdA verpulverd, maar niet primair door Rutte

En waarom onthield Tissen zich van stemming? Omdat hij dit aan een van de voorstanders, de door ziekte aan huis gebonden SGP-senator Holdijk, beloofd had! Tissen en de zijnen wilden niet profiteren van de ziekte van een collega. Dergelijk gentlemansgedrag is echter vrij uitzonderlijk. In het algemeen gesproken is de politiek een hard vak, zonder mededogen voor verliezers. Daarover weten politici die in het nabije verleden met VVD-leider Rutte hebben samengewerkt, mee te praten. Partijen die met hem in zee gingen, werden daar in electoraal opzicht later hard voor gestraft. Na het eerste kabinet-Rutte verloor coalitiepartner CDA acht Kamerzetels. Gedoogpartner PVV verloor er negen. Treurig liep het ook af met het door Sap geleide GroenLinks, dat in april 2012 met VVD, CDA, D66 en ChristenUnie het zogeheten Kunduzakkoord sloot. Een halfjaar later verloor GroenLinks zes van haar tien Kamerzetels.

De volgende partij die door Rutte in een dodelijke omhelzing lijkt te zijn genomen, is de PvdA. Toegegeven, ook Ruttes eigen VVD staat er in de peilingen niet florissant voor. Maar de kans dat de liberalen op 15 maart toch nog een redelijke score gaan neerzetten, is reëel, zeker als steeds meer kiezers de stembusgang gaan zien als een tweestrijd tussen Rutte en Wilders. De PvdA daarentegen is er écht allerbelabberdst aan toe. Met in de huidige peilingen zo’n 25 zetels verlies, lijkt er voor de sociaaldemocraten nauwelijks perspectief op herstel. Zodat er een grote kans is dat zij bij de komende Kamerverkiezingen het zoveelste slachtoffer worden van Ruttes vrijages.

Maar nu even opgepast. Want bij het hiervoor geschetste beeld gelden tenminste twee relativeringen. De eerste is dat we de VVD-leider niet zomaar mogen beschuldigen van de doelbewuste opzet anderen een kopje kleiner te maken. Zeker, het gevolg van de door hem gesloten coalities is tot nu toe steeds geweest dat ánderen de sigaar waren. Maar niemand kan bewijzen dat Rutte dit bedoeld en gewild heeft.

De tweede relativering is dat, voor zover het de dramatische neergang van de PvdA betreft, andere factoren een minstens zo belangrijke rol spelen. In heel Europa zien we immers dat de sociaal-democratie het moeilijk heeft. Haar aanhang heeft zich de laatste decennia gesplitst in een kosmopolitisch-progressieve en een nationalistisch-conservatieve stroming. De eerste stroming heeft de neiging af te buigen naar GroenLinks. De tweede stapt bij de minste frustratie over naar de SP of zelfs de PVV.

Een bewijs daarvoor? De Kamerfractie van de PvdA kende de achterliggende jaren twee afsplitsingen: het duo Kuzu/Öztürk, dat de beweging DENK startte, en het Kamerlid Monasch, die de partij Nieuwe Wegen van de grond tilde. Weleens twee zúlke verschillende partijen gezien als DENK en Nieuwe Wegen? De een neemt het in alle opzichten voor nieuwe Nederlanders op en vertolkt met verve hun gevoel van misdeeldheid en achterstelling. De ander is zeer sceptisch over de multiculturele samenleving en de islam en schuwt harde taal tegenover vreemdelingen niet.

Als één en dezelfde moederpartij zulke totaal verschillende kinderen baart, laat dat overtuigend zien hoe deze club ideologisch tot in de kern verscheurd is geraakt. Het is, in dat licht bezien, dan ook niet primair de samenwerking met Rutte die de PvdA de das omdoet. De coalitie met de liberalen, die door een groot deel van de PvdA-achterban niet gepruimd wordt, is hoogstens de druppel die de emmer doet overlopen.

PvdA verpulverd, maar niet primair door Rutte

Politiek

RD.nl in uw mailbox?