Ontbrak het Rutte aan taxatievermogen in de affaire-Zijlstra?

Gretig hanteerden Kamerleden dinsdagavond het wapen van de ironie. En geef ze eens ongelijk! „Als Rutte over jou zegt dat je als bewindsman aan kunt blijven, dán is je politieke doodvonnis getekend”, hoonde de een na de ander in het debat over de „domme leugen” van ex-minister Zijlstra.

Ze hadden de voorbeelden voor het oprapen. Zei de premier op de zaterdag voor Opsteltens vertrek niet dat „Ivo tot de beste mensen behoort die we hebben”? En dat hij „er bovenop zit, full focus, dag en nacht”? Twee dagen later moest de minister het veld ruimen.

Weinig anders verging het Van der Steur en Hennis. Tot kort voor hun vertrek suggereerde Rutte dat er geen vuiltje aan de lucht was.

Geen wonder dat oppositiepartijen dinsdag vraagtekens zetten bij het politieke taxatievermogen van de premier. Volgens Klaver (GroenLinks) debatteerde de Kamer „met het grootste politieke talent van de afgelopen dertig jaar.” Maar hoe kon het dan dat juist die man de affaire-Zijlstra totaal had onderschat?

Met zelfspot probeerde de premier zich eruit te redden. „Voorzitter, de heer Klaver is veel te aardig voor mij. Mijn leven is één aaneenschakeling van inschattingsfouten.”

Tja, leuk geprobeerd. Toch blijft de vraag hangen hoe het nu zit met dat politieke taxatievermogen van de aanvoerder van dit kabinet. Mist hij dan toch die ragfijne politieke antenne die hem tot nu toe steeds is toegedicht?

Twee relativeringen bij deze kritiek. Eerst een algemene. Het behoort tot onze menselijke beperkingen om niet in de toekomst te kunnen blikken. Daardoor kunnen we vaak niet overzien hoe een bepaalde gebeurtenis gaat uitpakken. Zelfs ervaren automobilisten schatten een gevaarlijk kruispunt, dat zij net aan dachten te kunnen oversteken, soms verkeerd in. Zoiets overkwam hier blijkbaar ook Rutte.

De tweede relativering. Dat de premier maandag nog zei dat Zijlstra niet op hoefde te stappen, is niet per se een bewijs van een slecht taxatievermogen. Politici kunnen in zo’n fase weinig anders dan hun partijgenoot de hand boven het hoofd houden. Ze zijn nog volop bezig met hun afwegingsproces, overleggen koortsachtig met die en met die, en voelen de grond al onder de voeten van hun collega wegzakken. Maar ze weten: nu openlijk twijfelen mag en kan niet; dat zou Zijlstra’s val al meteen onafwendbaar maken.

Ten slotte. Valt er voor Rutte iets te leren uit zijn mistaxatie? Jazeker. Een groot risico voor premiers die lang op het pluche zitten, is dat zij arrogant en nonchalant worden, en juist daardoor meer inschattingsfouten maken dan voorheen.

Zie de deze week overleden toppoliticus Lubbers. Jarenlang domineerde hij het Haagse strijdtoneel, maar in zijn laatste jaar raakte hij de kluts geheel kwijt. Van zijn opvolging als CDA-leider maakte Lubbers een rommeltje. En zijn partij leed een verlies van twintig zetels.

Zie ook Balkenende, over wie eveneens geklaagd werd dat hij in de laatste jaren van zijn premierschap zo ontoegankelijk was geworden.

Zeker, Rutte maakte rond de kwestie-Zijlstra een taxatiefout. Zoiets kan, blijkbaar, de beste overkomen. Maar het is voor hem wel zaak om, juist nu hij al acht jaar in het Torentje zit, alert te blijven.

Ontbrak het Rutte aan taxatievermogen in de affaire-Zijlstra?

Politiek

RD.nl in uw mailbox?