Denklijnen van Donner over democratie

Dat was de boodschap die Donner donderdag neerlegde bij het Wetenschappelijk Instituut voor de SGP tijdens het uitspreken van de Guidolezing 2017.

Donner noemde drie voorbeelden waaruit blijkt dat democratie en rechtsstaat onder druk staan. De eerste is de haperende Europese Unie. De afgelopen driekwart eeuw was er volgens de spreker bereidheid bij landen om de eigen autonomie ondergeschikt te maken aan het geheel. Dat zorgde voor stabiliteit en welvaart.

Anno 2017 is er een tendens naar nationalisme en protectionisme. Als voorbeeld noemde Donner de brexit. Die kan op den duur ontwrichtend werken. Europese en internationale samenwerking zijn nodig om grensoverschrijdende vraagstukken op te lossen. Te denken valt aan terrorismebestrijding, migratie en milieu.

Het tweede gevaar dat dreigt is aantasting van de onafhankelijke rechtspraak. Als voorbeelden noemde hij Polen, Hongarije en Turkije. Daar willen democratisch gekozen regeringen de onafhankelijke rechtspraak op een zijspoor zetten met het argument dat zij wettig gekozen zijn en het recht hebben om in te grijpen.

Ook in Nederland ligt dat gevaar op de loer. Donner verwees naar een initiatiefwet van de VVD’er Taverne die regelt dat rechters wetten niet meer mogen toetsen aan internationale verdragen.

Tot slot plaatste Donner kritische kanttekeningen bij referenda. Die verscherpen volgens hem de tegenstellingen en leiden op den duur tot een minder goed functioneren van volksvertegenwoordigende organen.

Daarbij stelde de vicepresident ook de volksvertegenwoordigers zelf onder kritiek. Velen treden op als belangenbehartiger voor hun achterban en niet als behartiger van het algemeen belang. De opkomst van populistische partijen is daarvan ook een bewijs.

Oplossingen voor deze problemen heeft Donner ook niet. „Als ik ze wel had, zou deze coalitie er heel anders uitzien.”

Tijdens zijn lezing presenteerde hij wel twee denklijnen die kunnen helpen bij het doorbreken van de impasse.

De eerste is dat politiek en samenleving zoeken naar „een gemeenschappelijk antwoord dat eenheid in verscheidenheid garandeert.” Volgens Donner moeten we met elkaar nadenken over het waarom, het waartoe en het waarheen van de samenleving. Het antwoord dienen we volgens hem niet te zoeken in het verleden, maar in de toekomst. Voor christenpolitici is de stip op de horizon het komende Koninkrijk van God. Daarbij moeten ze zich wel hoeden om Gods Rijk via overheidsmacht te realiseren.

De tweede manier om de impasse te doorbreken is een herwaardering van de rol van politici. In hun handelen dienen ze te laten zien dat ze oog hebben voor het algemeen belang en niet alleen voor een deelbelang. „Rechten en plichten, lusten en lasten dienen afgewogen en met elkaar verzoend te worden. De meerderheid mag de belangen van de minderheid niet onderschoffelen.”

Denklijnen van Donner over democratie

Politiek

RD.nl in uw mailbox?