Oranjes op de bres voor molens

Prinses Beatrix heeft vrijdag twee feestjes. Op 17 mei viert schoondochter Máxima haar verjaardag, maar is de prinses ’s morgens ook present op het verjaardagsfeest van –jawel– een molen. In de Gelderse plaats Harreveld bestaat die dag beltkorenmolen Hermien 200 jaar.

Met de komst van prinses Beatrix wordt het jubileumjaar van Hermien ingeluid. De molen –een rijksmonument– heeft een intensieve restauratie achter de rug die maar liefst zes jaar heeft geduurd. Onder meer de schaliënbedekking op de achtkantige molenromp en de kap is vervangen.

Dat prinses Beatrix het resultaat van de restauratie komt bekijken en het startsein voor het jubileumjaar geeft, is niet zomaar. De prinses is beschermvrouwe van Vereniging De Hollandsche Molen. Ze nam de erefunctie over van haar zoon Friso, die in 2013 overleed. Friso werd in 2005 beschermheer van De Hollandsche Molen en volgde daarmee op zijn beurt zijn drie jaar eerder overleden vader prins Claus op. Claus is twintig jaar beschermheer geweest. Voor hem waren prinses Juliana en haar vader prins Hendrik boegbeelden van de vereniging.

De Hollandsche Molen zet zich sinds 1923 in voor het voortbestaan van de wind- en watermolens van Nederland. Door de inspanningen van de vereniging zijn er honderden molens bewaard gebleven en in veel gevallen ook weer in beweging gezet. Momenteel zijn er nog ruim 1200 molens in Nederland.

Pleitbezorger

Het bestuur van De Hollandsche Molen is blij met de band tussen de molenvereniging en het Koninklijk Huis. Het overlijden van prins Friso maakte destijds ook bij de vereniging diepe indruk. Volgens het bestuur toonde de prins zich „zeer geïnteresseerd in molens” en was hij „een warm pleitbezorger van het molenbehoud in Nederland.”

Friso gaf onder andere het startsein voor het Jaar van de Molens in 2007 en hij opende molens in Wijk bij Duurstede, Heeswijk-Dinther en Zaandam. Het bestuur van De Hollandsche Molen vroeg na het overlijden van Friso aan koning Willem-Alexander om de band tussen het Koninklijk Huis en De Hollandsche Molen voort te zetten. Ondanks de lange lijst van functies die ze al op haar naam heeft staan, nam prinses Beatrix de taak van haar zoon over.

Bernhard en Juliana

De band tussen de koninklijke familie en de molens in Nederland is historisch te noemen. Veel eigenaren brachten de gehechtheid aan het vorstenhuis tot uitdrukking in de naam van hun molen; verschillende leden van het Koninklijk Huis zijn direct vernoemd.

Koningin Wilhelmina en prins Hendrik, bijvoorbeeld. Nieuwe en bestaande molens kregen de naam van de jonge vorstin, zoals de in 1897 gebouwde Wilhelmina in het Gelderse Horssen. Deze molen werd in 1957 gesloopt. In het Brabantse Dongen staat nog steeds de in 1893 gebouwde Koningin Wilhelmina. Ook in het Groningse Noorderhoogebrug en in Schiedam staan molens die de naam Wilhelmina dragen.

De geboorte van prinses Juliana, op 30 april 1909, werd door molenaar Remijn in ’s-Heerenhoek op Zuid-Beveland aangegrepen om zijn standerdmolen voortaan Juliana te noemen. De molen bestaat helaas niet meer, want hij brandde in 1937 af als gevolg van blikseminslag.

In 1937 trouwde prinses Juliana met Bernhard van Lippe-Biesterfeld. Molenaar Van de Venne vernoemde zijn standerdmolen in het dorp Melick naar de kersverse prins. Ook deze molen was echter geen lang leven beschoren; in 1945 werd hij in de strijd om Roermond door Duitse troepen opgeblazen. In 1993 werd de verwoeste molen herbouwd; zes jaar later werd de nieuwe molen, weer een Prins Bernhard, in bedrijf genomen.

Oranjemolen

Ook de geboorte van prinses Beatrix in 1938 was aanleiding voor een vernoeming. Een destijds honderd jaar oude korenmolen in Winssen heet sindsdien Beatrixmolen. Het was tegelijk de laatste keer dat een lid van het koninklijk huis direct werd vernoemd.

Van diverse molens heeft de naam indirect met het Oranjehuis te maken. De Oranjemolen in Vlissingen, bijvoorbeeld. In Nieuwe-Tonge staat korenmolen De Oranjeboom, in Rotterdam de Prinsenmolen en in Middelburg de Vivat Orange.

Oranjes op de bres voor molens

Koninklijk Huis

RD.nl in uw mailbox?