In memoriam: Bert Heemskerk (1943-2011)

Hoewel Hubertus Heemskerk zich in zijn leven ontpopte als een rasbankier, wijst in zijn jonge jaren nog niets op de keuze voor de financiële wereld. Als zoon van een kolenhandelaar groeit hij op in Noordwijkerhout, een rooms-katholieke enclave in Zuid-Holland.

Hoewel hij geen strengrooms-katholieke opvoeding geniet, besluit hij om jezuïet te worden. Heemskerk studeert theologie en filosofie in Frankfurt, Parijs en Tübingen. In die laatste plaats besluit hij om economie te studeren en sluit hij zijn theologiestudie af met een proefschrift.

In 1969 begint hij zijn carrière bij de AMRO-bank. Een 21-jarig dienstverband brengt hem in het verre Tokio, de woestijnen van Dubai en het financiële machtscentrum Londen. Heemskerk lijkt voorbestemd voor een plek in de raad van bestuur. De fusie van AMRO met ABN verhindert dat. Daarop besluit hij in 1990 de overstap te maken naar Van Lanschot Bankiers. Heemskerk leidt het bedrijf als eerste niet-familielid elf jaar en brengt de bank naar de beurs.

Dan komt Rabobank in beeld. In 2002 wordt Heemskerk –vader van acht kinderen– hier de hoogste baas. Op dat moment rommelt het er binnen de top, maar onder zijn leiding keert de rust snel terug. Ook brengt Heemskerk een fusie tot stand tussen Rabobankdochter Interpolis en Achmea. In ruil daarvoor krijgt Rabobank een deelname in verzekeringsconglomeraat Eureko. In 2007, het jaar dat Heemskerk met pensioen zou gaan, breekt de kredietcrisis uit en geeft hij gehoor aan de oproep om langer aan te blijven.

Hoewel zijn bankierskwaliteiten alom worden geroemd, blijft Heemskerk nuchter. „Als bestuursvoorzitter kun je alleen winst behalen door grote fouten te vermijden”, stelt hij in 2005 tegenover deze krant. „Ik zal nooit de fout van Rabobank uit 1997 maken om te streven naar een positie van grote zakenbank in het buitenland.”

Als familieman onderkende Heemskerk het belang van het gezin. „Waarden en normen krijgen vorm binnen het gezin. Als het daar niet wordt beleefd, dan ben je nergens.

Heemskerks interpretatie van het christendom wordt gaandeweg zijn leven een andere. Bepaalde elementen in het christendom noemt hij in deze krant onzin. „Als ik de paus hoor spreken over de maagdelijkheid van Maria, dan klopt dat volgens mij niet. Maagd betekent in het Nederlands gewoon dienstmeisje.” Zijn visie op Christus veranderde mee. „Hij is niet de exclusieve Zoon van God. De persoon van Jezus vind ik een topper, absoluut. Hij is een voorbeeld, Iemand achter Wie je kunt aanlopen. Maar zo kun je Boeddha ook zien.”

Als bankier had Heemskerk zaken als duurzaamheid en maatschappelijke betrokkenheid hoog in het vaandel staan. In het verstrekken van microkredieten –kleine leningen aan arbeiders om een eigen bedrijf op te bouwen– in arme landen zag hij dé manier om de kernfunctie van zijn bank te combineren met de steun aan goede doelen. „Er zijn veel manieren om een land te ontwikkelen. Je kunt investeren in onderwijs of in een betere grondwet. Maar door te investeren in het bankwezen van een land stel je mensen in staat zelf een bestaan op te bouwen zonder de cultuur aan te tasten.”

Heemskerk stierf dinsdag na een kort ziekbed in zijn woonplaats Noordwijk.

In memoriam: Bert Heemskerk (1943-2011)

Economie

RD.nl in uw mailbox?