Een financiële crisis in China zal de hele wereld raken

Bepaald niet als eerste instantie waarschuwde de Bank of International Settlements (BIS) afgelopen week voor de gevaren die de groeiende schulden in China meebrengen. De BIS, de instelling waarin de centrale banken van zestig landen samenwerken, is van mening dat de gezamenlijke schuld van overheden, ondernemingen en particulieren in de tweede economie van de wereld nu zo groot is dat het gevaar van een financiële crisis toeneemt. Een crisis die niet alleen China zelf zal raken, maar de gehele wereld.

De totale schuld van China is met ruim tweeënhalf keer de omvang van de economie niet alleen groot, maar neemt ook nog eens snel toe. De kredietgroei is zo veel hoger dan die van de economie dat het kapitaal onmogelijk op een efficiënte manier kan worden aangewend voor investeringen of consumptie. Het geleende geld verdient zich niet terug en dat kan leiden tot faillissementen. Als dan maar genoeg debiteuren niet meer aan hun verplichtingen voldoen, komen ook de geldverstrekkers in problemen. Zo kan een sneeuwbaleffect optreden dat leidt tot een financiële crisis.

Een econoom die in de vorige eeuw studie maakte van het ontstaan van financiële crisis is de Amerikaan Hyman Minsky. Zoekend naar een verklaring voor economische depressies kwam hij met de hypothese dat financiële stabiliteit uiteindelijk leidt tot instabiliteit. Dat was vloeken in de kerk, want in de tijd dat hij actief was, gingen de meeste economen nog uit van efficiënt werkende markten die tenderen naar evenwicht. Als er te veel geleend wordt of te weinig geïnvesteerd, zal door aanpassing van vraag naar en aanbod van kapitaal en daarmee samenhangende prijsbewegingen de situatie zich vanzelf weer corrigeren.

Minsky constateerde echter dat in tijden waarin het lange tijd goed gaat met de economie en bedrijven zonder problemen hun schulden kunnen financieren, de neiging bestaat om minder kritisch te worden over de houdbaarheid van de schuld. De geld lenende ondernemers én de banken of obligatiebeleggers die het geld verstrekken, nemen genoegen met een steeds riskantere verhouding tussen de schuldverplichtingen aan de ene kant en het rendement op de investeringen aan de andere kant. Als alleen nog aan de rente- en aflossingsverplichtingen kan worden voldaan door de schulden door te rollen, komt het moment dichterbij dat het fout gaat. Dit gebeurt bijvoorbeeld als de prijzen van de activa waarin geïnvesteerd of belegd is, dalen. De crisis is dan een feit, het zogenoemde Minsky-moment. Een term die hij overigens niet zelf bedacht, maar een andere econoom, na Minksky’s dood in 1996.

In China is er sprake van steeds meer slechte leningen. De zware industrie in het noorden produceert inefficiënt, de onroerendgoedmarkt kampt met overinvesteringen en lagere overheden proberen door onproductieve investeringen in de infrastructuur aan van bovenaf opgelegde groeidoelstellingen te voldoen. Optimistische economen denken dat het in China niet zo’n vaart zal lopen met de gevaren van de schuldenberg. Het grootste deel van de uitstaande kredieten betreft overheidsschuld en de kredietverleners zijn vaak in handen van de staat. Banken kan worden opgedragen om de schulden te herfinancieren. Toch lijkt ook in de Chinese economie een Minsky-moment te kunnen ontstaan. Als een steeds groter deel van het geleende geld wordt aangewend om oude schulden af te lossen, gaat dit ten koste van de economische groei en komen bedrijfswinsten verder onder druk te staan.

De Chinese overheid staat voor de uitdaging om de omvang van de schuld in het land terug te brengen. Slechte leningen moeten worden afgeschreven en de productiviteit van (staats)ondernemingen vergroot, terwijl de groei niet te snel mag afzwakken. Dat is geen gemakkelijke opdracht. Gelukkig zijn de Chinese autoriteiten zich steeds meer bewust van de ernst van de situatie en proberen zij de groei minder afhankelijk te maken van kredietgroei. Hopelijk voorkomen ze zo een Minsky-moment.

De auteur schrijft op freelancebasis over ontwikkelingen in de economie en op de financiële markten.

Een financiële crisis in China zal de hele wereld raken

Economie

RD.nl in uw mailbox?