Reis met broederschap als insteek

Het bezoek aan beide landen zal in het teken staan van toenadering tussen de Rooms-Katholieke Kerk, de (Georgische)-Orthodoxe Kerk en de islam. Daarnaast zal de paus het bezoek vermoedelijk ook aangrijpen om Azerbeidzjan en Armenië op te roepen tot vrede Beide landen zijn al sinds 1988 met elkaar in conflict over Nagorno-Karabach, een enclave in Azerbeidzjan die bewoond wordt door Armenen.

De reis past in de reeks aan eerdere bezoeken die de paus dit jaar aflegde, bezoeken waar de hij mee laat zien serieuze toenadering te zoeken tot andere christelijke geloven. Zo had de paus in februari van dit jaar een historische ontmoeting met de patriarch van de Russische-Orthodoxe Kerk, voor het eerst sinds het schisma tussen de christelijke en orthodoxe kerk van 1054. Daarnaast bracht de paus in juni een bezoek aan Armenië, het oudste christelijke land ter wereld.

Volgens Bisschop Guiseppe Pasotto, apostolisch administrator van de Kaukasus, hecht de paus groot belang aan het bezoek: „De Paus bezoekt de Kaukasus als staatshoofd, als religieus leider en als hoofd van de Rooms-Katholieke Kerk. Dit bezoek bevat dan ook drie aspecten.” Een Kaukasus waar verschillende groepen vredig naast elkaar kunnen leven, dat ziet de bisschop graag als resultaat van het bezoek van de paus.

Ongeveer 84 procent van de 4,5 miljoen inwoners van Georgië behoort tot de Georgische Orthodoxe Kerk – slechts 1 procent is rooms-katholiek. Om die reden wordt de Georgisch-Orthodoxe Kerk door mensenrechtenactivisten soms de „machtigste politieke partij van Georgië” genoemd. Hoewel vrijheid van geloof gewaarborgd is in de Georgische grondwet, worden andere geloven en overtuigingen vaak ervaren als een gevaar voor de Georgische staat.

„We ondervinden nog altijd veel problemen, ook al is het al 25 jaar geleden dat de Sovjetunie viel”, vertelt pater Maciej van de rooms-katholieke Heilige Petrus en Paulus Kerk in Tbilisi. „De orthodoxe Georgiërs zien ons bijvoorbeeld als een sekte, niet als christenen. Het lukt ons nog steeds niet om een nieuwe katholieke kerk te bouwen in Georgië.”

Een ander probleem is dat vijf historisch katholieke kerken nog altijd in handen zijn van de orthodoxe kerk. Ten tijde van het Sovjetbewind was religie verboden. In 1990 werd door de Georgische Sovjet Raad besloten dat de orthodoxe kerk in ere zou worden hersteld; religieuze gebouwen, ook katholieke en islamitische, werden daarmee door de staat overhandigd aan de orthodoxe kerk. Hoewel ook andere religies sinds 2011 een uitgebreidere wettelijke status hebben gekregen, zijn veel oorspronkelijke bezittingen nooit teruggegeven.

Tijdens het bezoek aan Georgië zal de paus ontmoetingen hebben met bewindslieden, het maatschappelijk middenveld, lokale katholieken en met Ilja II, de patriarch van de Georgische-Orthodoxe Kerk. Ook zal er een mis plaatsvinden in het voetbalstadion van Lokomotiv Tbilisi, een evenement dat plaats biedt aan 13.000 mensen. Het moet vooral een feest worden, vindt pater Maciej. „Ik hoop dat het een impuls van blijdschap zal geven. Wij zijn sowieso zeer blij, het verenigt de katholieken met het hoofd van de kerk, Maar we hopen ook dat het een brug zal vormen met de orthodoxe kerk.”

Of het daadwerkelijk een brug zal vormen, is nog zeer de vraag. Net als in Rusland is ook in Georgië het orthodoxe geloof de laatste jaren vereenzelvigd geraakt met de nationale identiteit. Het bezoek van de paus wordt daarom door sommige orthodoxe groeperingen gezien als ongewenste inmenging van buitenaf. Zo heeft de organisatie ”Unie van Orthodoxe Ouders” fel gedemonstreerd tegen komst van de paus. Hoewel de patriarch aangaf niets met de demonstratie te maken te hebben, heeft deze de groep niet terechtgewezen.

Felle demonstraties door orthodoxe bewegingen zijn in Georgië niet ongebruikelijk. In mei 2013 haalde Georgië nog het wereldnieuws toen een kleine groep homo-activisten werd aangevallen door een groep van duizenden mensen, aangevoerd door orthodoxe priesters. Discussies die betrekking hebben op westerse ‘waarden’, zoals het homohuwelijk, zullen daarom ook een belangrijke rol spelen tijdens de parlementsverkiezingen die op 8 oktober zullen plaatshebben.

Op de laatste dag zal de paus doorreizen naar het overwegend islamitische Azerbeidzjan. De laatste maanden is het zeer onrustig in die regio. In april van dit jaar had de grootste uitbarsting van geweld tussen Azerbeidzjan en Armenië plaats sinds het einde van de separatistische oorlog om de enclave Nagorno-Karabach in 1994. Daarbij kwamen tientallen soldaten om het leven. De paus riep tijdens zijn bezoek aan Armenië, dat plaatshad van 24 tot 26 juni, al op tot vredesonderhandelingen en gaf daarbij aan een zelfde oproep te zullen doen tijdens zijn bezoek aan Azerbeidzjan. Met de vele schietpartijen die deze maand nog bij de grens plaatshadden lijkt vrede echter nog ver weg.

Reis met broederschap als insteek

Buitenland

RD.nl in uw mailbox?