De Krim moet Russisch ademen

Het conflict rondom de Krim dringt daar zelfs door tot in het toiletgebouw, vlak na de grensovergang in de vroege ochtend. Bij de mannen-wc hangt achter glas een Russische krant met de kop ”De Krim is de ziel van Rusland”. Alsof het de mannelijke wc-ganger, die net zijn eerste stappen heeft gezet op de Krim, duidelijk moet maken dat het schiereiland behoort aan Rusland en niemand anders.

Een boodschap waar het Westen niets van wil weten. Maar wijkt de Amerikaanse president Donald Trump hiervan af en gaat hij na zijn ontmoeting met Vladimir Poetin de Krim erkennen als onderdeel van Rusland? Moskou lijfde het Oekraïense schiereiland vier jaar geleden in na een revolutie in Kiev. De Verenigde Staten onder president Barack Obama en de Europese Unie hebben deze stap nooit erkend. In hun ogen druist de annexatie in tegen de Oekraïense soevereiniteit.

Op de vraag van verslaggevers of Trump het verzet tegen de annexatie opgeeft en dit gaat bespreken met Poetin, antwoordde hij eind juni: „We zullen zien.” De Amerikaanse president week al eens af van de harde westerse opstelling. Vorige maand zei de Amerikaanse president dat de Krim Russisch is, „omdat iedereen die er woont, Russisch spreekt.”

De Krim en Rusland zijn als een Siamese tweeling, zo wordt op straat het beeld neergezet. Bij het trein- en busstation in Simferopol staat op een bord de tekst: „Vier jaar in het vaderland. Rusland en de Krim zijn voor altijd samen.” In dezelfde stad is het twee jaar oude standbeeld te vinden van tsarina Catharina de Grote, die de Krim in 1783 inlijfde, in 1954 gaf Sovjetleider Nikita Chroesjtsjov de Krim aan Oekraïne. Op de boulevard in Sebastopol hangen posters over de strijd die de stad voerde voor Rusland tijdens de Krimoorlog en de Tweede Wereldoorlog.

Beleefde mensen

In het centrum van Simferopol laten jong en oud zich fotograferen bij het monument voor ”Beleefde mensen”: een gestaalde soldaat zonder embleem ontvangt een bos bloemen van een meisje, terwijl een kat tegen het soldatenbeen aanschurkt. Dit waren de ‘groene mannetjes’ die in februari 2014 opeens rondliepen op het schiereiland. Zonder insigne was het onduidelijk waar ze vandaan kwamen. Het waren Russische troepen, gaf Poetin later toe.

Op de Krim heerste toen onder etnische Russen de angst dat het geweld van de revolutie in Kiev zou overslaan naar het schiereiland. Zij versus etnische Oekraïners en Krim-Tataren, een burgeroorlog. De ‘groene mannetjes’ beschermden de Russen, legt Veronika Djabina (21) uit, samen met haar vriendin Viktoria Nabojsjikova (19) zittend op een bank naast het monument. „We waren bang voor een burgeroorlog en vroegen hulp aan Rusland”, vervolgt Djabina. „Anders was het hier net als in Oost-Oekraïne tot een oorlog gekomen.” Nabojsjikova knikt instemmend.

Na de komst van de soldaten moest een referendum in maart 2014 aantonen dat de Krimbewoners onder Russische vleugels wilden leven. De autoriteiten schermden met een opkomst van 83 procent, waarbij bijna 97 procent stemde voor aansluiting met Rusland. „Oekraïne wil naar Europa…”, vervolgt Djabina. Nabojsjikova maakt de zin af: „… maar de mensen op de Krim willen dat niet.”

Twee dagen na de stemming zetten de Krimleiders en Poetin hun handtekening onder de hereniging, zoals de Russen het noemen.

Dat is het niet voor de pro-Oekraïense Olga Sjevtsjenko (47) en Nariman Dzjeljalov (38), een Krim-Tataarse activist. Zij zien de Russen als een bezettingsmacht. De referendumuitslag mag dan overweldigend pro-Rusland zijn, voor meningen als die van Sjevtsjenko en Dzjeljalov hoef je niet met een vergrootglas te zoeken. Je komt hun standpunten tegen in de straten van Jalta, Simferopol en Sebastopol.

Deze minderheid ziet dat Rusland het schiereiland naar zich toetrekt: de standbeelden, de leuzen, de kiosken met alleen Russischtalige kranten en tijdschriften, vrijwel alle auto’s met een Russisch nummerbord, de in mei geopende brug waardoor er voor het eerst een directe wegverbinding is tussen de Krim en het Russische vasteland.

Zo moet niemand, inclusief Trump, beter weten dan dat de Krim Russisch grondgebied is.

Dit is het eerste deel in een serie reportages vanuit de Krim. Dinsdag deel 2.

„Dit was keus van het volk”

Jurist Sergej Trofimov (35) staat te popelen om te vertellen dat het Westen het bij het verkeerde eind heeft. Want de aansluiting van de Krim bij Rusland is volgens het internationale recht verlopen, betoogt hij in zijn kantoor in het parlementsgebouw in Simferopol.

Met kopieën van VN-resoluties wil hij het ongelijk van het Westen aantonen. In onderstreepte en vetgedrukte zinnen staat dat een volk recht heeft op zelfbeschikking, onafhankelijkheid en vrijheid en het hulp mag vragen bij geweld. „Er werden gebouwen bezet, er vielen doden”, spreekt Trofimov over de situatie in februari en maart 2014.

Het referendum gaf de wil van het volk weer, stelt hij. „Dit was geen annexatie. Dit was de beslissing van het volk.”

De Krim moet Russisch ademen

Buitenland

RD.nl in uw mailbox?