„Ouder in vechtscheiding moet leren vergeven”

Kinderen die zijn getraumatiseerd door ruzies en jarenlange juridische procedures tussen ouders die uit elkaar gingen. Klinisch psycholoog Margreet Visser (51), werkzaam bij het Kinder- en Jeugdtraumacentrum in Haarlem, spreekt hen regelmatig. Het viel haar op dat een behandeling van deze groep minder effect heeft dan die van leeftijdsgenoten die met andere soorten trauma’s te maken hebben.

„Bij een vechtscheiding is het niet genoeg alleen het kind te behandelen. Je moet ook iets doen met de omgeving”, zegt Visser. Het behandelprogramma Kinderen uit de Knel, dat sinds vier jaar binnen de geestelijke gezondheidszorg wordt aangeboden, is daarop gericht. De aanpak lijkt vruchten af te werpen, zegt Visser, die volgende week vrijdag aan de Vrije Universiteit in Amsterdam promoveert op de gevolgen van heftige conflicten tussen ouders zoals bij een vechtscheiding.

Wat is de kern van Kinderen uit de Knel?

„Zes ouderparen volgen samen een groepstherapie van acht bijeenkomsten. Ze moeten, onder meer door rollenspellen, aan de slag met het veranderen van hun gedrag en het leren vergeven van elkaar. Tegelijk nemen de kinderen deel aan groepssessies die erop zijn gericht hen te ondersteunen. Ook betrekken we het netwerk bij de behandeling. Er is een bijeenkomst voor opa’s, oma’s, ooms, tantes, vrienden, buren en leerkrachten.”

Hoe lastig is het om ouders die in een vechtscheiding zijn verwikkeld zo ver te krijgen dat ze samen in therapie gaan?

„Dat wordt steeds makkelijker. Dit heeft ermee te maken dat het programma meer bekendheid krijgt, maar ook dat bijvoorbeeld rechters of de Kinderbescherming ouders erheen verwijzen. Een rechter kan zeggen dat hij geen uitspraak doet over een omgangsregeling voordat de ouders bij Kind uit de Knel zijn geweest. Als ze daar dan toch niet heen gaan, geven ze de beslissing uit handen aan de rechter.”

U noemt vergeving bij de ouders als kernbegrip. Waarom?

„Als mensen elkaar kunnen vergeven, laten ze zien dat ze zich voor de relatie met de ander willen inzetten. Ze beseffen dan dat ze samen iets aan de situatie moeten doen. Dat heeft ook te maken met hoe je over de ander praat. Een kind is bijvoorbeeld een weekend bij papa geweest. Het komt terug en wil bij mama even zijn hart luchten omdat het een gewoon ruzietje met zijn vader heeft gehad. Zeg je dan: „Zie je wel, zo deed hij bij mij ook altijd?” Of: „Dat is heel vervelend, maar het is iets wat je zelf met papa moet oplossen”?”

Wat is ervoor nodig om tot een verandering in de houding van ouders te komen?

„Dat is een lastig proces. Ouders zeggen: „Ik wil het beste voor m’n kind”, maar ik zie hen vaak vooral vechten voor zichzelf, vanuit hun eigen pijn. De onderlinge strijd is hardnekkig. In hun gevecht zien ouders elkaar alleen nog maar op hun slechtst. Het is belangrijk het belang van het kind steeds goed in beeld te brengen en ouders te laten zien en voelen hoe het eronder lijdt als papa en mama elkaar voortdurend zwartmaken.

Tijdens de behandeling maken kinderen dat laatste op een creatieve manier duidelijk aan hun ouders. Dat kan zijn door een tekening, filmpje of dans. Ik merk dat dit ouders raakt. Ook laten we vier ouders in een kinderstoel zitten, terwijl de andere deelnemers over hun hoofden heen ruzie met elkaar maken. Je ziet dan dat de volwassenen in de kinderstoel daar letterlijk naar van worden. Ze kijken weg of krijgen buikpijn. Dan zeg ik dat hun kinderen daar al jaren last van hebben. Dat is een eye-opener.”

Welke rol ziet u voor het netwerk van de gescheiden ouders?

„Als mensen het idee hebben dat hun sociaal netwerk heel negatief is over de ex-partner, hebben ze minder snel de neiging de ander te vergeven en worden conflicten versterkt, blijkt uit mijn promotieonderzoek. Tijdens een informatieavond voor het netwerk praten we erover hoe familie en vrienden kunnen zoeken naar verbinding, want een kind heeft zijn vader én moeder nodig. Ook komt aan de orde hoe ze de ouders kunnen helpen om stappen vooruit te zetten.

Het netwerk komt ook in beeld bij het huiswerk van de ouders. We geven bijvoorbeeld informatie over drie patronen van ruzie maken. De vraag is dan: Welk herken je het meest bij jezelf, in plaats van bij de ander? Ouders moeten dat vervolgens bespreken met iemand uit hun netwerk. Dit soort opdrachten kan helpen om patronen te doorbreken.”

Wat zijn de resultaten van het behandelprogramma?

„Aan dit onderzoek, dat nog loopt, namen 160 ouders deel. Resultaten hiervan komen in het najaar naar buiten. Vanuit de klinische praktijk zien we bij ruwweg een derde dat het resultaat goed is. Nog eens een derde blijkt redelijk op weg, maar heeft nazorg nodig en komt vijf keer terug. Bij de resterende groep lukt het nog niet patronen te doorbreken. Wel is de ergste druk bij de kinderen verminderd. Ze hebben bijvoorbeeld geleerd dat zij niet verantwoordelijk zijn voor de ruzies van hun ouders.”

Wat bleef u in het bijzonder bij van deze aanpak?

„Ik heb het meer dan eens meegemaakt dat ik kinderen bij de eerste sessie in de wachtkamer heen en weer zag rennen tussen papa en mama die elk aan een andere kant zaten. Aan het eind van het behandeltraject zaten ze rustig tussen hun ouders in en hielden ze van allebei een hand vast. Daarbij keken ze me aan met een blik die duidelijk maakte: Dit hebben we mooi bereikt!”

----

Inzameling van ideeën tegen vechtscheiding

Het aantal vechtscheidingen moet omlaag en de akelige gevolgen ervan voor kinderen moeten helemaal zo veel mogelijk van de baan. Minister Van der Steur (Veiligheid en Justitie) wil daarom via een website goede ideeën tegen vechtscheidingen inzamelen. Hij lanceerde de site ( divorcechallenge.nl ) dinsdagmiddag.

„We willen iedereen uitnodigen om, boven op alles wat we al hebben, nieuwe manieren te bedenken om ouders te helpen hun scheiding goed te regelen zodat ze niet in een vechtscheiding terecht komen en de wereld van hun kinderen niet op zijn kop komt te staan”, aldus de bewindsman.

De Divorce Challenge volgt op een motie van PvdA-Kamerlid Recourt. Professionals, sociale vernieuwers en ervaringsdeskundigen kunnen de komende drie maanden voorstellen doen. De challenge loopt tot en met 21 november. Daarna worden de inzendingen voorgelegd aan een panel van experts.

Jaarlijks krijgen zo’n 35.000 kinderen te maken met de scheiding van hun ouders. Naar schatting draait 10 tot 15 procent uit op een vechtscheiding.

„Ouder in vechtscheiding moet leren vergeven”

Binnenland

RD.nl in uw mailbox?