Kogels vlogen Ad Beljaars in hulpkonvooi soms om de oren

TOEN

Sinds 1985 werk ik voor het Rode Kruis. Nu coördineer ik noodhulp in Libanon, Sudan, Zuid-Sudan en de bezette Palestijnse gebieden. Dat ik voor hulpverlening in oorlogsgebieden koos, heeft te maken met mijn tijd in het leger. In 1978 ben ik uitgezonden naar Libanon voor de Unifil-missie, de vredesmacht van de Verenigde Naties. Nauwelijks voorbereid ging ik daarheen. Ik wist niet eens waar dat land lag. In Libanon werd ik geconfronteerd met de ernstige consequenties van een gewapend conflict. Langs de weg probeerden ontheemden in tentjes te overleven.

Tijdens mijn missie van negen maanden in Libanon was ik transportcommandant. Dat betekende dat ik minimaal drie keer per week een colonne VN-vrachtwagens van onze militaire post Haris in het zuiden naar de hoofdstad Beiroet leidde. Van het vliegveld haalden we militairen en goederen op voor het Nederlandse bataljon.

Het werk was gevaarlijk. Het gaat je niet in de koude kleren zitten als je in een gebied zit waar intensief wordt geschoten. Een Nederlandse sergeant was op slag dood toen hij met een vrachtwagen op een antitankmijn reed. Ik hoorde de explosie. De bijrijder, een jongen die bij mij op school heeft gezeten, raakte ernstig gewond.

Voor het Rode Kruis zat ik van 1985 tot 1990 in Libanon. Dat land was toen verwikkeld in een burgeroorlog. In de Libanese bergen runde ik een orthopedische werkplaats voor oorlogsslachtoffers. We hielpen er mensen die getroffen waren door kogels, granaatscherven of landmijnen. Patiënten kregen bijvoorbeeld een kunstarm.

In die jaren reed ik vaak mee met hulpkonvooien van het Libanese Rode Kruis. Ik moest controleren of voedsel en medicijnen op de goede plek terechtkwamen. Rijden in zo’n hulpkonvooi, van bijvoorbeeld vier vrachtwagens, is eigenlijk continu risicovol. Van groot belang is dat de chauffeurs voortdurend contact houden met de meldkamer van hun hulporganisatie. Toen ging dat nog via radioverkeer. Belangrijk is natuurlijk ook dat een hulporganisatie van tevoren afspraken maakt met strijdende partijen en daarbij neutraal en onpartijdig blijft. Cruciaal is dat je als Rode Kruis transparant bent. Zo laat ben ik op die plek, zo lang duurt het uitladen van de hulpgoederen. Laat soldaten de vrachtwagens maar controleren. We hebben niets te verbergen en zijn er alleen voor de slachtoffers.

Soms passeer je met een konvooi om de paar kilometer een checkpoint, een wegblokkade van een van de milities. Het komt voor dat soldaten je niet door willen laten. Dan keer je onverrichter zake terug. Je moet aan je eigen veiligheid denken.

In hulpkonvooien in Libanon kwam ik soms in gevaarlijke situaties terecht. Zo reden we eens op een smalle bergweg. Links was het dal, rechts een hoge bergwand. Ineens sloegen boven ons in de bergwand kogels in. Dat ging maar door. We hadden informatie dat de situatie 500 meter verderop nog gevaarlijker was.

Toen besloot de leider van het Rode Kruiskonvooi onze vrachtwagens stil te zetten. Terugrijden konden we niet, er was geen ruimte om te keren. Normaal is het advies een konvooi nooit stil te zetten. Je maakt jezelf dan alleen maar kwetsbaarder. We konden toen weinig anders. We moesten in de vrachtwagens blijven zitten. Kogels zouden zo door de deuren kunnen vliegen. Een greppel om te schuilen was helaas niet in de buurt. Na een minuut of tien stopte het schieten. Gelukkig raakte niemand van ons gewond.

NU

Ik vind het bizar en verschrikkelijk dat maandag een groot hulpkonvooi in Syrië expres is aangevallen. Verschillende vrijwilligers van de Syrische Rode Halvemaan, zo heet het Rode Kruis daar, zijn om het leven gekomen en gewond geraakt. Kan het in Syrië dan nog erger? Het konvooi was vanuit Aleppo op weg om mensen in een door de oppositie gecontroleerd gebied van voedsel en medicijnen te voorzien. Die hulp proberen we ook in de nog moeilijker toegankelijke belegerde delen van Aleppo en andere steden te bieden. Burgers daar leven in verschrikkelijke omstandigheden. Ze hebben geen stromend water, ziekenhuizen worden gebombardeerd. De aanvallers van het konvooi treden het internationaal humanitair oorlogsrecht met voeten. Een van de regels is dat strijdende partijen hulpverleners niet aanvallen.

STRAKS

De partij achter de aanval op het hulpkonvooi heeft een gevaarlijk voorbeeld gesteld. Strijdende partijen zouden sowieso met elkaar om de tafel moeten, maar ze dienen zeker te stoppen met het bestoken van hulpverleners in konvooien, ambulances, ziekenhuizen en de burgerbevolking.

Medewerkers van het Rode Kruis dragen in hulpkonvooien in oorlogsgebieden meestal helmen. Ze zijn niet gewapend en hebben geen kogelwerende vesten of gepantserde voertuigen. Dat is een bewuste strategie, al kost die soms mensenlevens. Onze beste bescherming is dat we legers en milities voorhouden dat ze hun wapens niet op hulpverleners mogen richten. We proberen hun vertrouwen te winnen door te laten zien dat we iedereen in nood bijstaan.

In de Bosnische stad Sarajevo stad reden onze hulpverleners tijdens de Balkanoorlog in gepantserde wagens. Dat doen we sindsdien zelden. Je belandt op een glijdende schaal, wij maken immers geen deel uit van een conflict. In Sarajevo vonden sommige strijders het leuk om met lichte wapens op onze voertuigen te schieten om wat te pesten.

Kogels vlogen Ad Beljaars in hulpkonvooi soms om de oren

Binnenland

RD.nl in uw mailbox?