Binnen 8 uur hoor je of je borstkanker hebt

Het is druk bij het Mammacentrum van Treant Zorggroep. „In een aantal omliggende plaatsen vindt het bevolkingsonderzoek borstkanker plaats. Vrouwen bij wie iets afwijkends gevonden is, worden naar ons doorgestuurd”, vertelt Edith Talman. Ze is physician assistant en kan taken van de chirurg overnemen. Ze heeft na haar opleiding als verpleegkundige een driejarige opleiding gedaan. Op het Mammacentrum is Talman de hele dag gekoppeld aan een aantal vaste patiënten. Ze doet het intakegesprek, het lichamelijk onderzoek en voert de diagnosegesprekken aan het eind van de dag. Talman: „Een slechtnieuwsgesprek is de ene dag zwaarder dan de andere. Goed nieuws is altijd mooi, maar ook bij minder goed nieuws zijn mensen opgelucht als er helderheid is. Borstkanker is goed te behandelen. Ik vind het wel moeilijk als het om een patiënt van mijn leeftijd gaat, als de partner moet huilen of als er extra onderzoek gedaan moet worden en we nog geen duidelijkheid kunnen geven.”

Van de mensen die ’s ochtends binnenkomen bij het Mammacentrum in Hoogeveen, gaat 80 procent gerustgesteld naar huis. Bij hen is geen borstkanker gevonden. De overige 20 procent weet in grove lijnen wat het behandelplan gaat worden. De vooruitzichten zijn meestal goed: 80 tot 85 procent van hen is vijf jaar na behandeling nog steeds borstkankervrij.

Tomosynthese

’s Ochtends vinden alle onderzoeken plaats. Een patiënt die zich heeft aangemeld, wordt opgehaald door een physician assistant. Die stelt vragen over de klachten, het medicijngebruik en de familiegeschiedenis en controleert de borsten. Daarna haalt de röntgenlaborant de patiënt op voor een foto. In Hoogeveen wordt met een tomosynthese gewerkt. Het apparaat maakt een driedimensionale foto van de borst. Vervolgens gaat de patiënt meteen samen met de röntgenlaborant naar de radioloog voor een echo. Dat gaat binnendoor, waardoor de patiënt zich niet opnieuw hoeft aan en uit te kleden. En de röntgenlaborant assisteert de radioloog. Mocht het nodig zijn, dan neemt de radioloog onder plaatselijke verdoving een stukje borstweefsel weg voor onderzoek. Als het plekje waaruit een stukje moet worden gehaald niet goed met de echo te vinden is, wordt de tomosynthese gebruikt. Die moet daarvoor omgebouwd worden, maar kan daarna nauwkeurig bepalen waar het plekje zit. De echo is voor de patiënt minder belastend en heeft daarom de voorkeur. Vervolgens moet de patiënt wachten, en buigt een team van diverse specialisten zich over de foto’s en de uitslagen van het weggenomen weefsel.

Dat sfeer is rond half vijf in de wachtkamer ietwat bedrukt. Er wordt niet veel gepraat. Sommige stellen zijn even naar huis geweest of hebben de fietsen van het Mammacentrum geleend om Hoogeveen in te gaan. Nu is het wachten tot ze opgehaald worden en de uitslag te horen krijgen.

Wachten

„Wachten is het ergst”, vertelt oncologisch chirurg Léonie Smit. Juist daarom willen ze in Hoogeveen binnen een dag duidelijkheid geven. „De borstkankerzorg loopt voorop in eendagsdiagnostiek. De onderzoeken zijn ook op één dag uitvoerbaar. Dat is bij bijvoorbeeld darm- en longkankeronderzoek anders.”

Ongeveer een op de acht vrouwen krijgt borstkanker. Toch is het vaak loos alarm, blijkt uit het hoge percentage vrouwen dat goed nieuws krijgt. Smit: „Borsten zijn hormoongevoelig. Ze veranderen gedurende de cyclus van de vrouw, maar ook in de puberteit, de overgang en de periode dat de vrouw borstvoeding geeft. Een knobbeltje in een borst kan wijzen op een kwaadaardige tumor maar ook op goedaardige, verdikt klierweefsel, verkalking of een cyste.”

Slecht nieuws

Anne-Marie Franssen (74) ging vorig jaar juni zonder klachten naar het Bevolkingsonderzoek borstkanker in haar woonplaats Emmen. Vrouwen tussen de 50 en 75 worden om de twee jaar opgeroepen. „Dinsdag belde de huisarts. Het was niet duidelijk of de foto goed of slecht was.” De huisarts maakte een afspraak bij het Mammacentrum. „Ik kon er maandag terecht.” De uitslag kreeg ze een dag later. „Ze konden nog niet voor honderd procent zeker zeggen of het weefsel dat ze weggenomen hadden goed of slecht was. Ze hadden nog een nacht nodig om extra onderzoek te doen.” Franssen en haar man zagen aan de ogen van physician assistant Linda Wolf dat ze slecht nieuws voor hen had. „Linda dacht dat ze een neutraal gezicht trok, maar dat was niet zo. En dat vonden wij juist fijn. Het gaf een gevoel van medeleven en sympathie.”

Een week na de diagnose werd Franssen geopereerd. „Ik was heel rustig. We waren er op tijd bij. Ze hebben een tumor van zes millimeter weggehaald en mijn borst bleef gespaard.” Na de operatie volgde nog een week waarin ze tien keer bestraald werd in het bestralingsinstituut in Emmen. „Volgende week ga ik ter controle door de scan.”

Mammapoli is in opkomst

Mamma is Latijn voor borst. In 2016 kregen 14.640 mensen borstkanker. Dat aantal is al jaren stabiel. Jaarlijks krijgen ongeveer 130 mannen borstkanker. Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Een op de zeven Nederlandse vrouwen krijgt borstkanker.

In steeds meer ziekenhuizen zijn mammapoli’s en weten patiënten binnen een dag of ze borstkanker hebben of niet. Het Mammacentrum in Hoogeveen van de Treant Zorggroep is sinds mei 2016 open. Binnen een jaar zijn er 1300 mensen voor een screening langs geweest.

Binnen 8 uur hoor je of je borstkanker hebt

Binnenland

RD.nl in uw mailbox?