Artikelen over het Samen op Weg-proces.
De Hersteld Hervormde Kerk (HHK) floot vorige week de gemeente in Apeldoorn terug vanwege plaatselijke kanselruil met de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Hoe is het over en weer voorgaan van predikanten in beide kerken geregeld?
Bijna twintig jaar na de scheuring in 2004 gaan de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) en de Hersteld Hervormde Kerk (HHK) met elkaar in gesprek. Een voorstel daartoe belandde op de synodetafels via ds. A.L. Molenaar (PKN) en ds. W.J. van den Brink (HHK). Wat bewoog hen?
Het moderamen van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) gaat in gesprek met het bestuur van de Hersteld Hervormde Kerk (HHK). „Tot op de dag van vandaag voelen we de pijn dat het destijds niet is gelukt elkaar vast te houden.”
De ruim vijftig hersteld hervormde gemeenten die participeren in de verklaring-voor-rechtprocedure tegen de Protestantse Kerk hebben nog geen besluit genomen over een eventueel hoger beroep tegen de uitspraak van de Utrechtse rechtbank van 12 maart.
Het moderamen van de Hersteld Hervormde Kerk is in principe bereid om de bodemprocedure, de zogenaamde ”verklaring voor recht”, tegen de Protestantse Kerk in Nederland, na overleg met synode en classes, in te trekken. Voorwaarde is wel dat er een gesprek komt tussen de synodebesturen van beide kerken op basis van „redelijkheid en billijkheid.”
Ds. R. van Kooten, scriba van de Hersteld Hervormde Kerk (HHK), wil in geen geval harde taal bezigen of grote woorden spreken. Hoop voor de toekomst heeft hij, sinds er overeenstemming met de Protestantse Kerk werd bereikt over de naam van de HHK, wel. „Wij hopen oprecht dat die overeenkomst de weg heeft gebaand naar overleg tussen de synodebesturen van onze kerk en de PKN. Een integer, geestelijk overleg van gelijkwaardige partners op een goed niveau. Ik gebruik vaak het voorbeeld van de scheiding tussen Abraham en Lot. Aan die scheiding zélf was weinig geestelijks te ontdekken. Maar ze hebben het wel geestelijk opgelost. Dat zou ik in deze situatie ook van harte wensen.”
Dr. B. Plaisier, scriba van de Protestantse Kerk in Nederland, geeft direct toe dat het hem nog heel hoog zit. „Nee, ik ben absoluut niet over mijn emoties heen. Dat heeft tijd nodig, want dit is heel diep gegaan. Een kerkscheuring is iets verschrikkelijks. Natuurlijk probeer ik die emoties wel te scheiden van wat er beleidsmatig moet gebeuren. Ik vind ook dat we moeten praten. Maar dat moet dan allereerst een geestelijk gesprek zijn, voor Gods aangezicht. Elkaar bevragen op wat er gebeurd is. Ik ben huiverig voor hen die de breuk op het lichtst willen helen en direct willen praten over de verdeling van goederen.”
Predikanten van de SoW-kerken die menen geen deel uit te kunnen maken van de PKN zullen dat voor 1 mei kenbaar moeten maken door ontheffing van hun ambt aan te vragen of door zich uit te laten schrijven als lid.
Het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond (GB) in de Nederlandse Hervormde Kerk roept zijn leden, kerkenraden en gemeenten op „niet met de weg van de kerk te breken, nu zij zich voortzet binnen de Protestantse Kerk in Nederland.” Dat staat in een verklaring die vrijdag is uitgebracht.
De moderamina van de SoW-kerken vragen hervormde, gereformeerde en evangelisch-lutherse kerkenraden zondag te bidden om de leiding van de Heilige Geest voor de synoden in hun zoeken naar de eenheid van de kerk.
De Protestantse Kerk in Nederland (in dagelijks spraakgebruik vaak afgekort tot Protestantse Kerk of PKN) is het grootste protestantse kerkgenootschap in Nederland. Het is, na een toenaderingsproces van tientallen jaren, op 1 mei 2004 ontstaan uit een fusie van de drie Samen op Weg-kerken de Nederlandse Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken in Nederland en de Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden.
1961: Achttien predikanten uit de Nederlandse Hervormde Kerk en de Gereformeerde Kerken in Nederland roepen hun kerken rond Pinksteren tot eenwording op.
1962: De achttien organiseren op 26 mei een landelijk congres in de Jaarbeurs te Utrecht. Er komen zo’n 4000 mensen.
1964: Dezelfde achttien –negen hervormde en negen gereformeerde predikanten– organiseren diverse regionale bijeenkomsten.
1969: De Hervormde Jeugdraad en de Nederlandse Gereformeerde Jeugdraad doen verslag van verschillende regionale bijeenkomst in de rapportage ”Samen op Weg”. Deze bieden zij de hervormde en gereformeerde synoden aan.
1970: De intersynodale werkgroep ”Samen op Weg” wordt benoemd.
1971: Eerste vergadering van de werkgroep.
1972: Eerste rapport van de werkgroep ”Samen op Weg” wordt op de hervormde en de gereformeerde synode besproken.
1973: In de Lukaskerk te Utrecht vindt de eerste „gemeenschappelijke vergadering van synoden” plaats.
1973: De vergadering heeft als resultaat dat er een interimraad van deputaten komt met vier werkgroepen: ”Kernen van belijden”, ”Kerkordelijke aangelegenheden”, ”Samenwerking plaatselijk vlak” en ”Organisatie en financiën”.
1982: De combisynode besluit een conceptintentieverklaring op te stellen die als basis moest dienen voor de verenigde kerk.
1984: Het document wordt besproken op de combisynode en onder applaus aanvaard.
1984: Op dezelfde vergadering aanvaardt de combisynode de ”Verklaring van overeenstemming ten aanzien van het samen kerk zijn” (over kwesties als leertucht, pluraliteit, belijdenis) en de ”Voorlopige schets inzake de toekomstige vormgeving van de kerk”.
1985: Verschillende hervormde classes spreken zich uit tegen het meedoen aan het Samen-op-Wegproces (SoW).
1985: Elf hervormde predikanten stellen een open brief op waarin zij stellen dat ze „om des Woords wil niet op weg kunnen gaan met Samen-op-Weg in zijn huidige vorm.”
1985: De Gereformeerde Bond publiceert de brochure ”Bezinning en appèl”. Daarin wordt zorg geuit over de plaats van de belijdenis en het feit dat SoW als een stortvloed over gemeenten en de kerkleden gaat.
1986: De Evangelisch-Lutherse Kerk wordt waarnemer in het proces.
1986: Op een gemeenschappelijke synodevergadering op 14 november wordt verklaard dat beide kerken zich in een „staat van hereniging” bevinden.
1987: Achthonderd hervormd-gereformeerde ambtsdragers doen een manifest uitgaan aan de synode met het verzoek gefedereerde classes in Samen-op-Wegverband te voorkomen.
1990: De Evangelisch-Lutherse Kerk gaat meedoen aan het proces.
1992: Zo’n 1600 hervormd-gereformeerde ambtsdragers geven aan de ontwerpkerkorde onaanvaardbaar te vinden.
1996: In mei richten vijftien hervormde predikanten het Comité tot Behoud van de Nederlandse Hervormde Kerk op.
2002: De synode van de Nederlandse Hervormde Kerk gaat op 13 december akkoord met de naam Protestantse Kerk in Nederland (PKN).
2003: De synodes van de Nederlandse Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken in Nederland en de Evangelisch-Lutherse Kerk stemmen op 12 december in Utrecht in met de vereniging van de drie kerken.
2004: De Gereformeerde Bond belegt op 17 april een ambtsdragersvergadering in de Augustijnenkerk te Dordrecht met het oog op de naderende fusiedatum 1 mei.
2004: Per 1 mei is de vereniging een feit. Ruim 50.000 kerkleden gaan niet mee in de Protestantse Kerk in Nederland. Op zondag 2 mei komen zij voor het eerst samen in verschillende noodverbanden.
2004: Op 12 juni vindt in de Jaarbeurs in Utrecht een Landelijke Kerkdag plaats waarop wordt stilgestaan bij de fusie.
2006: De rechtbank in Arnhem stelt de PKN op 15 mei in het gelijk in de naamskwestie. De Hersteld Nederlandse Hervormde Kerk (HNHK) moet met onmiddellijke ingang haar naam aanpassen. Sindsdien draagt zij de naam Hersteld Hervormde Kerk (HHK).
2010: Hervormde en gereformeerde classes die zelf nog niet tot vereniging hadden besloten, fuseren per 1 mei automatisch op grond van een bepaling in de kerkorde van de PKN.
2011: De commissie van bijzondere zorg voor hervormde gemeenten (cbz) geeft in april haar eindrapportage aan de synode van de PKN. Daaruit stelt zij dat de kerk 40 miljoen euro heeft gegeven aan 61 hersteld hervormde gemeenten.